پروژه تاپی؛ چالش ها و چشم‌اندازها

رهبران افغانستان، ترکمنستان، پاکستان و هند، روز جمعه در شهر هرات، گرد هم می آیند تا یکی از بزرگ ترین پروژه های منطقه ای را کلید بزنند که نزدیک به دو دهه برای عملیاتی سازی آن، کار و تلاش شده است.

خط انتقال گاز طبیعی ترکمنستان از مسیر افغانستان به پاکستان و هند، به ویژه برای افغانستان یک انقلاب بزرگ اقتصادی محسوب می شود.

این خط لوله انتقال گاز، 1814 كيلومتر طول دارد كه 816 كيلومتر آن از خاك افغانستان و از ولايت‌ های هرات، فراه، هلمند و قندهار می‌ گذرد و سپس به پاكستان و در نهايت به شهر فاضيلكای هند می‌ رسد.

اين خط لوله، از ظرفيت انتقال سالانه 33 میلیارد متر مكعب گاز به افغانستان، پاكستان و هند برخوردار است. هریک از این کشورها مقدار مشخصی از اين گاز را خريداری می ‌كند كه سهم افغانستان در ۱۰ سال اول 500 ميليون، در ۱۰ سال دوم يك میلیارد و در ۱۰ سال سوم 1.5 میلیارد متر مكعب گاز می‌ باشد.

در طول مسير خط لوله گاز تاپی، 12 پمپ فشار نصب می ‌شود كه پنج پايه آن به ارزش يك ميليارد دالر، در داخل افغانستان خواهد بود.

افغانستان به این پروژه عظیم، امیدهای بزرگی دارد؛ امیدهایی که اگر محقق شوند، چشم انداز اقتصاد افغانستان را دستخوش تغییراتی عمیق و فوق العاده خواهند کرد.

با این حال، چالش ‌های امنیتی، همچنان تهدیدی جدی برای عملی شدن پروژه خط لوله گاز تاپی محسوب می شود و این پروژه به درازای بیش از ۷۰۰ کیلومتر از ولسوالی های ناامن ولایت های هرات، فراه، هلمند و قندهار می گذرد و بر بنیاد آنچه پیش از این، اعلام شده، قرار است نهادهای امنیتی بیش از ۷ هزار سرباز را برای تأمین امنیت این پروژه به کار بگیرند.

مسؤولان امنیتی بارها نسبت به تامین امنیت این پروژه، اطمینان داده و از ایجاد یک نیروی ویژه در این زمینه خبر داده اند؛ اما آگاهان مسایل امنیتی می گویند که امنیت هنوز هم بزرگ ترین نگرانی موجود در خصوص عملی شدن این پروژه عظیم، زیربنایی و پرمنفعت است.

به باور آنها افغانستان، دشمنان پرقدرتی دارد؛ دشمنانی که حتی اگر خود شریک یک پروژه بزرگ اقتصادی در ابعاد منطقه ای هم باشند، مایل نیستند میلیون ها دالر سود این پروژه به جیب دولت افغانستان برود و هزاران شغل برای جمعیت بیکار افغانستان ایجاد شود و مهم تر از آن اینکه این پروژه، سرآغاز یک تحول عظیم و انقلابی در آینده اقتصادی پرظرفیت افغانستان قرار بگیرد.

این پروژه برای کابل، از اهمیت بسیار حیاتی برخوردار است و اگر دولت بتواند از عهده تامین امنیت آن برآید، کارشناسان حوزه اقتصادی می گویند که این برای رشد اقتصادی افغانستان و ایجاد زیربناهای مدرن شبکه سوخت رسانی خانگی در مناطق شهری و روستایی افغانستان فرصتی مهم و استثنایی خواهد بود.

افزون بر این، انتظار می رود که ورود گاز طبیعی به چرخه سوخت، موجب رونق گرفتن جهشی و بی سابقه کارخانه های تولیدی و ماشین آلات و تکنولوژی های گازسوز در شرکت های صنعتی کشور شده و به این ترتیب، زمینه های رشد و شکوفایی تولید و توسعه صنعتی و اقتصادی کشور را فراهم سازد.

با وجود این، تردیدها و چالش های زیادی فراراه این پروژه وجود دارد؛ اما مهم ترین آن، کماکان امنیت است.
واقعیت این است که یکی از مهم ترین نگرانی ها در این زمینه این است که پاکستان، خط لوله گاز تاپی را به یک منبع تامین مالی طالبان و دیگر گروه های تروریستی مورد حمایت خود تبدیل کند.

این نگرانی از آنجا جدیت بیشتری پیدا می کند که همه چهار ولایتی که در مسیر عبور این خط لوله از ترکمنستان به افغانستان و از اینجا به پاکستان و هند قرار دارند، امنیت نامطلوب و شکننده ای دارند و با چالش فعالیت های وسیع تروریست های خارجی و داخلی همسو با پاکستان رو به رو هستند.

بنابراین، تحلیلگران هشدار می دهند که پاکستان ممکن است با گسیل تروریست ها به مناطقی که این خط لوله از آن عبور می کند، امنیت آن را به خطر اندازد و برای ایجاد اطمینانی پایدار در این زمینه، از دولت و سایر شرکای این پروژه برای طالبان، پول بگیرد!

در این میان، همکاری ساکنان محلی برای تامین امنیت این پروژه، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ ولی این بی تردید، کافی نیست؛ زیرا امنیت مساله ای نیست که بدون ایجاد یک استراتژي کلان ملی و کاملا کارشناسی شده، قابل تامین باشد.

بنابراین، دولت باید در این زمینه با دیگر شرکای این پروژه عظیم، به تفاهم های جانبی برسد؛ در غیر آن، همانگونه که دشمنان افغانستان، با توسعه تروریزم به شمال، آگاهانه مانع از احیای راه تاریخی ابریشم میان افغانستان، آسیای میانه و چین شدند، این بار نیز در مسیر خط لوله گاز تاپی، مانع ایجاد خواهند کرد.

علی موسوی- خبرگزاری جمهور