طالبان، پاکستان و صلح افغانستان

خواجه محمد آصف؛ وزیر خارجه پاکستان گفته است که طالبان افغانستان یک "گروه سیاسی" است.
آقای آصف روز پنجشنبه در یک کنفرانس خبری در اسلام آباد ضمن استقبال از فراخوان صلح حکومت افغانستان گفت که پاکستان از مذاکرات صلح میان حکومت افغانستان و طالبان حمایت می‌ کند.
وزیر خارجه پاکستان همچنین با تاکید بر ضرورت مصالحه و مفاهمه گفته است که راه حل نظامی برای معضل افغانستان وجود ندارد.

این موضع در حالی ابراز می شود که اشرف غنی؛ رئیس جمهوری افغانستان، روز چهارشنبه (۲۸ فبروری) در دومین نشست روند کابل، گفت که حکومت افغانستان حاضر است که طالبان را به عنوان یک گروه سیاسی به رسمیت بشناسد، به شرط آنکه این گروه از جنگ دست بردارد.

با آنکه حکومت افغانستان طالبان را گروهی شورشی و دهشت افکن می‌ خواندد، آقای غنی پیشنهادات هفت گانه خود را برای صلح با طالبان ارائه کرد و گفت که حکومت وحدت ملی خواستار مذاکرات بدون قید و شرط با طالبان است.

موضع گیری وزیر امور خارجه پاکستان در باره طرح صلح دولت افغانستان با طالبان، شاید یکی از مهم ترین رویدادهایی بود که آگاهان، منتظر آن بودند؛ زیرا در نهایت این پاکستان است که تصمیم می گیرد که آیا طالبان طرح صلح پیشنهادی افغانستان را بپذیرند یا رد کنند.

با این حال، از دید کارشناسان، گروه سیاسی خواندن طالبان، لزوما وضعیت پیچیده کنونی این گروه در سازوکار جنگ و صلح افغانستان را تغییر نمی دهد.

طالبان اگر به طرح صلح اشرف غنی، چراغ سبز نشان دهند، نخستین موضوعی که باید روشن کنند، نسبت شان با پاکستان است.

افغانستان و پاکستان به تعبیر دقیق اشرف غنی در یک جنگ اعلام نشده، به سر می برند؛ جنگی که طالبان در آن، ابزار هستند نه هدف.

این جنگ ریشه در ده ها سال پیش دارد؛ زمانی که پاکستان، از هند تحت استعمار انگلیس، جدا شد؛ اما حکومت وقت کابل، حاضر نشد آن را به مثابه یک واحد سیاسی و نوبنیاد در همسایگی اش به رسمیت بشناسد.

پس از آن، با بروز تنش های ارضی و مرزی میان دو کشور همسایه، با دخالت استعمار پیر انگلیس، خط دیورند میان دو کشور، ترسیم شد که رژیم حقوقی حاکم بر آن، تا امروز مبنای منازعات و تنش های بی پایان قرار گرفته است.

دولت ها و رژيم های سیاسی مختلف حاکم بر افغانستان، از دیرباز تا امروز، مرز دیورند را یک «خط فرضی» دانسته اند و همچنان به نوعی بر سرزمین ها و قبایل پشتون واقع شده در آن سوی مرز، ادعای مالکیت و سیطره سیاسی دارند؛ اما پاکستان و بسیاری از کشورهای بزرگ جهان، آن را به عنوان مرز بین المللی میان دو کشور به رسمیت می شناسند و اسلام آباد هم با اتکا بر همین اساس، حاضر نیست در برابر ادعای دیرپای کابل، همسویی و انعطاف نشان دهد.
به همین دلیل، سیاست و نگاه پاکستان به افغانستان، همواره خصمانه و بدبینانه بوده است.

پاکستان هیچگاه خواستار شکل گیری یک دولت مقتدر، مستقل و متکی به خود در کابل نیست. یک افغانستان همواره در بحران، درگیر جنگ، بی ثبات و آشوب زده، همان چیزی است که پاکستان به دنبال آن است و تاکنون با استفاده از ابزارهای گوناگون، به موج بحران و ناامنی و کشتار و خون ریزی و جنک و بی ثباتی در افغانستان، دامن زده است.

حزب اسلامی گلبدین و سپس طالبان و اینک شاید برای ده ها سال آینده داعش، از پروژه های ضد امنیتی پاکستان، برای ضربه زدن به افغانستان و پیشگیری از استقلال و اقتدار و آرامش این کشور بوده است.

با توجه به این مسایل، صلح با طالبان به سادگی امکان پذیر نیست و به نظر نمی رسد که پیش شرط های شدیدا سخاوتمندانه آقای غنی نیز بتواند طلسم مذاکره با طالبان را بشکند؛ مگر آنکه در این میان، پاکستان نیز به سهم مورد چشمداشت خود در این روند، دست پیدا کند.

گروه سیاسی خواندن طالبان از سوی وزیر امور خارجه پاکستان نیز بدان معناست که پاکستان می خواهد طالبان، نماینده بلامنازع این کشور در جنگ و صلح و سیاست افغانستان باقی بمانند و این تنها در شرایطی امکانپذیر است که اشرف غنی و دولت او، همزمان با تحقق خواسته های طالبان در روند صلح، خواسته های پاکستان را نیز محقق سازد؛ خواسته هایی که کمترین آن، ارائه تضمین هایی قوی برای قدرت گیری عناصر و جریان های مزدور پاکستان در سازوکار سیاست و قدرت و امنیت در افغانستان می باشد که در نتیجه آن، نخستین قربانی صلح با طالبان، افزون بر قانون اساسی کنونی کشور، استقلال و حاکمیت ملی افغانستان نیز خواهد بود.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور