محمد بن سلمان با پشتیبانی نسل جدید عربستان و البته طبقه اشراف معترض، با هدف نزدیک کردن جامعه بدوی عربستان به معیارهای جهانی دست به تغییراتی در جهت اصلاح جامعه و حکومت زده و در این مورد چراغ سبز دونالد ترامپ نیز بی تاثیر نبوده است...

اولین حرکت غیر عرفی در ساختار حکومتی عربستان، کنار گذاشتن ولیعهد در جهت به قدرت رساندن شاهزاده محمد بن سلمان بوده که اعتراضات بسیاری را در درون حاکمیت سعودی به همراه داشت. بعد از آن نیز شاهد برکناری چند عضو ارشد حکومتی بودیم که ژنرال عبدالرحمان بن صالح بنیان، رئیس ستاد کل ارتش یکی از این افراد بوده است.

به واقع محمد بن سلمان با پشتیبانی نسل جدید عربستان و البته طبقه اشراف معترض، با هدف نزدیک کردن جامعه بدوی عربستان به معیارهای جهانی دست به تغییراتی در جهت اصلاح جامعه و حکومت زده و در این مورد چراغ سبز دونالد ترامپ نیز بی تاثیر نبوده است.

به واقع عربستان سعودی که به گفته کارشناسان تا چند سال گذشته سنتی ترین کشور جهان بوده، از دو سال پیش اصلاحاتی را پیش گرفته که دارای دو جنبه می‌باشند. جنبه اول این اصلاحات، اجتماعی بودند که به طور مثال می‌توان به اجازه ورود بانوان به ورزشگاه یا اجازه رانندگی به زنان عرب اشاره نمود. در این زمان به خوانندگان غربی نیز اجازه برپایی کنسرت در عربستان داده شده است. این تحرکات اجتماعی به معنای سیر عربستان به سوی مدرن کردن جامعه سنتی و بدوی خود می‌باشد.

جنبه دوم این اصلاحات همان مواردی است که در ابتدای یادداشت به آنها اشاره شد یعنی اصلاحات سیاسی. جنگ یمن که اکنون وارد سومین سال خود شده است توسط ارتشی آغاز شده که چهارمین بودجه برتر نظامی جهان را در اختیار دارد ولی با این حال بعد از گذشت دو سال هنوز نتوانسته به نبرد با قبایل شبه نظامی یمنی پایان دهد به همین دلیل حکام سعودی تصمیم به ایجاد تغییراتی در فرماندهی آن کرده اند و به طور نمونه فرماندهان قوای سه گانه ارتش را تغییر داده اند.

تمام اصلاحاتی که به آنها اشاره شد، نمی‌توانند از سوی محمد بن سلمان اتخاذ شده باشند بلکه به واقع روی کار آمدن محمد بن سلمان را نیز باید محصول این اصلاحات دانست. اما به این دلیل که عربستان سعودی جهت اعمال اصلاحات زمان زیادی در دست ندارد، تغییرات اجتماعی و سیاسی را با شتاب بالایی پیش گرفته و این همان نقطه ریسک حیاتی سعودی خواهد بود.

نظامیان عربستان علاوه بر محمد بن سلمان، با شاهزادگان رقیب وی نیز در ارتباط بسیار نزدیک می‌باشند و فشار بیش از حد بر قوای نظامی سعودی می‌تواند به وقوع یک کودتای نظامی در این کشور منجر شود. شاید احتمال وقوع این اتفاق چندان زیاد نباشد ولی به طور عام، وقوع این رخداد ناممکن نیز نیست.

اما ریسک بزرگ سعودی، مخالفت حکام دینی وهابی این کشور با تغییرات اجتماعی اخیر است. حکام وهابی به طور سنتی به اصلاحات علاقه ندارند و ورود زنان به عرصه اجتماعی را بر نمی‌تابند و این مسئله می‌تواند به جبهه گیری وهابیان در مقابل سعودی‌ها منجر شود. نباید فراموش کرد که حکام سعودی در نیم قرن اخیر مشروعیت خود را مدیون حکام دینی وهابی این کشور بوده‌اند و دوگانگی میان این دو عنصر قدرت داخلی عربستان، قطعا تبعات سنگینی برای محمد بن سلمان به همراه خواهد داشت.

نویسنده : دکتر بابک داراب پور، پژوهشگر ارشد سیاست بین الملل
خبرگزاری جمهور