گام تازه پاکستان در تقویت مشروعیت طالبان

پاکستان اخیرا نام شماری از رهبران طالبان از جمله ملا عبدالغنی برادر معاون رهبر این گروه و سراج الدین حقانی رییس شبکه حقانی را در فهرست تحریم هایش قرار داده است. براساس اعلامیه وزارت خارجه پاکستان دارایی های این افراد در داخل خاک این کشور ضبط شده و محدودیت هایی نیز بر رفت و آمد آنها درپاکستان اعمال خواهد شد.
 
این اقدام در مواردی، هرچند نمادین خوانده شده اما با استقبال حکومت افغانستان روبرو شده است. کابل به اقدامات عملی اسلام آباد در اعمال محدودیت های بیشتر بر طالبان و مهمتر ازآن، قطع حمایت از طالبان و اعمال فشار بر این گروه برای آغاز گفتگوهای مستقیم با حکومت افغانستان چشم دوخته است. این امیدواری درحالی وجود دارد که آغاز گفتگوهای مستقیم بین افغانها که انتظار میرود گره صلح افغانستان را بگشاید درچند قدمی آغازش با بن بست روبرو شده و مشخص نیست چه زمانی آغاز خواهد شد.

پاکستان درشرایطی که طالبان مهمترین گام درکسب مشروعیت بین المللی را پس از امضای توافقنامه صلح با ایالات متحده امریکا پشت سر گذاشته است، درحالی سناریوی تحریم رهبران طالبان را روی دست گرفته که فشارهای بین المللی بر این گروه درحال کاهش است، روابط طالبان با ایالات متحده امریکا با وجود آنکه دو جانب دو دهه گذشته را درجنگ سپری کرده اند درحال  ترمیم است و چانه زنی در بیرون شدن نام اعضای ارشد طالبان از فهرست سیاه سازمان ملل متحد نیز ادامه دارد.

اسلام آباد تاکنون در حمایت بی دریغ از گروه طالبان سنگ تمام گذاشته است، در میدان جنگ بزرگترین عقبه حمایتی طالبان را پاکستان شکل می داد، اعضای ارشد این گروه درخاک پاکستان جابجا بودند/ هستند و مهمتر از این ها حملات بزرگ تروریستی این گروه در افغانستان بر اساس معلومات منابع اطلاعاتی افغانستان عمدتا در خاک پاکستان طراحی شده اند/ میشوند.

این کشور در سطح دیپلماتیک نیز تلاش های گسترده به خرج داد تا طالبان از  جایگاه یک گروه شورشی، به سطح چانه زنی های بین المللی راه پیدا کرده و با قدرت های منطقه ای و بین المللی وارد معامله شود. با وجودی که هر دوشریک راهبردی هر ازگاهی سعی کرده اند، طالبان را مستقل جلوه دهند مخصوصا درسال های اخیر که در مواردی برقراری روابط این گروه با برخی دیگر از قدرت های منطقه ای فاش شد وسپس درسطح سیاسی نیز دید و وادیدهای بین رهبران طالبان و دیپلمات های خارجی صورت گرفت. تحرکات یاد شده گمانی زنی  مبنی بر وارد شدن طالبان در سطح بزرگتر از کشمکش های بین المللی که ممکن بود درخاک افغانستان تقویت شود را شدت بخشید اما هم اکنون گمان غالب برآن است که این گروه تاحال درسطح استراتیژیک با رقبای جهانی امریکا وارد داد وگرفت نشده است و از نقطه نظر استراتژیست ها درکابل، طالبان صرفا ابزاری است در دست  پاکستان تا در بازی جنگ و صلح اسلام آباد درافغانستان در مقابله با نفوذ رو به افزایش هند نقش بازی کند.

اسلام آباد استراتیژی ایجاد دولت "برادر کوچک" درکابل که رویکرد دیرین پاکستان محسوب میشود را تاکنون کنار نگذاشته و میخواهد پس از یک ونیم دهه جنگ نیابتی پس از حضور امریکا درخاک افغانستان و چندین سال چانه زنی به نفع طالبان در روند صلح آنرا عملی کند. این استراتیژی پاکستان درشرایطی که طالبان درپناه حمایت های بی دریغ اسلام آباد در راه اندازی امواج گسترده و دوام دار کشتار و خشونت به یک واقعیت شوم و درعین حال غیر قابل انکار درسطح داخلی و بین المللی بدل شده درحال به ثمر رسیدن است.

پاکستان همچنان که ازجنگ افغانستان سود سرشاری کمایی کرده در روند صلح نیز بازی را به نفع خود میداند این کشور از آنجایی که درحاضر کردن شریک راهبردی خود( طالبان) برای گفتگوی مستقیم با امریکا نقش تعیین کننده به عهده گرفت، خود را در برنامه صلح ایالات متحد امریکا با گردانندگی خلیلزاد درافغانستان درجایگاه محوری می بیند. این محوریت از آنجا ناشی میشود که این کشور در روند جاری صلح از حلقوم طالبان سخن میگوید.

با این حال، اقدام تازه پاکستان در وضع تحریم ها برشماری از رهبران طالبان درشرایطی که این گروه در پناه حمایت های بی دریغ اسلام آباد به جایگاه مطلوب بین المللی نایل آمده تلاشی برای کمرنگ جلوه دادن روابط طالبان وپاکستان تلقی میشود. به نظر میرسد اسلام آباد در ارتباط با روند صلح در شرایطی که انتظار میرود گفتگوهای مستقیم صلح به زودی آغاز شود در تلاش است طالبان را به حیث یک واقعیت مستقل در افغانستان برطرف های مذاکره بقبولاند تا از اعمال فشارهای احتمالی بین المللی بر طالبان در جریان گفتگوها که ممکن است این گروه را درچانه زنی ها برای کسب امتیاز در جایگاه ضعیف تر قرار دهد جلوگیری کند.

پاکستان از دیگر سو شدیدا نیازمند کمک های بین المللی از جمله توسط امریکاست، اقدام اخیر  میتواند این کشور را در جلب کمک های مالی بیشتر از امریکا در شرایط پس از کرونا که نیازمندی اسلام آباد به حمایت های مالی بین المللی بیش از پیش محسوس است، در جایگاه بهتر قرار دهد.

به این ترتیب، به نظر میرسد تحریم نمادین رهبران طالبان از سوی پاکستان درمقطع فعلی همزمان به نفع دو شریک راهبردی تمام خواهد شد، هم طالبان که حالا در جایگاه مطلوب درچانه زنی های بین المللی دست یافته است ازآن در قبولاندن خویش به حیث یک واقعیت مستقل برطرفهای داخلی مذاکره صلح کشور نفع خواهد برد و هم پاکستان که حالا گروه نیابتی اش را تا منزل مقصود همراهی کرده از این اقدام در بهبود وجهه بین المللی اش استفاده خواهد برد.

عبدالجلیل سروش- خبرگزاری جمهور