رسانه‌های کرونازده؛ دولت چه می‌کند؟

وزارت اطلاعات و فرهنگ در نشستی که به منظور بررسی وضعیت رسانه‌ها پس از شیوع ویروس کرونا در کابل برگزار کرده بود به رسانه‌ها وعده داد که پیشنهاد همکاری با رسانه‌ها را به حکومت پیشکش خواهد کرد.

عبدالمنان شیوای شرق؛ معین نشرات وزارت فرهنگ گفت که در این نشست، رسانه ‎ها پیشنهادات خود را در خصوص کمک‌های مالی و نحوه کاهش هزینه‌های دولتی با وزارت اطلاعات و فرهنگ در میان می‌گذارند و این وزارت نیز به منظور پاسداری از آزادی بیان و تقویت رسانه‌ها در کشور این طرح را با حکومت شریک خواهد کرد.

او ابراز امیدواری کرد که حکومت با توجه به توانایی‌های مالی با رسانه‌ها همکاری خواهد کرد تا وضعیت رسانه‌ها در کشور رو به بهبود برود.
 این در حالی است که رسانه های افغانستان بیش از دیگر رسانه های جهان، از پیامدهای اقتصادی و بحران مالی ناشی از شیوع کرونا متأثر شده اند.
 
فشارهای فزاینده ناشی از این بحران را اغلب خبرنگاران و کارمندان رسانه ای متحمل می شوند که در برابر دریافت معاش ناچیز، سخت ترین کار جهان در خطرناک ترین کشور دنیا را انجام می دهند. بسیاری از رسانه ها در پی شیوع کرونا مجبور شده اند، به دورکاری رو بیاورند، از شمار کارمندان خود به نحو قابل توجهی بکاهند، دفاتر و نمایندگی های ولایتی خود را تعطیل کنند و با نیروی کمتر، کار بیشتری انجام دهند. بسیاری از کارمندان رسانه ای، خبرنگاران و نویسندگان، ماه ها معاش دریافت نکرده اند. این در حالی است که آنها حتی پیش از شیوع کرونا هم از مزایای مالی کار در رسانه مانند بیمه، کمک‌هزینه های درمانی و حقوق بازنشستگی برخوردار نبودند.
 
با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی گسترده کسب و کار، استوانه های اصلی اقتصاد جهان هم به شدت آسیب دید و در این میان، بیشترین ضرر به نهادهایی وارد شد که خود مستقلا قادر به درآمدزایی نیستند و حیات و بقای آنها وابسته به منابع و مجاری مالی دیگر صنایع و زمینه های اقتصادی است. رسانه ها یکی از همین نهادها محسوب می شوند. در کشوری مانند افغانستان، اغلب رسانه ها قادر به تأمین مخارج و منابع مورد نیاز مالی خود از مجاری‌ای مانند تبلیغات، فعالیت های اقتصادی جنبی و یا دریافت کمک های دولتی نیستند. بر این اساس، واضح است که شیوع کرونا یا آنها را مجبور به تعطیلی می کند و یا فشارهای سنگین و مضاعف را بر کارمندان و خبرنگارانی تحمیل می کند که در شرایط عادی هم از نظر مالی، وضعیت رقت انگیزی داشتند.
 
در این میان، اینکه دولت در نهایت، برنامه ای برای طرح مشکلات و مسایل مالی رسانه ها برگزار کرده، می تواند یک گام مثبت اما کوچک و ابتدایی در مسیری طولانی و دشوار باشد. این برنامه باید سرآغاز یک همکاری سازنده و مسئولانه میان دولت و رسانه ها قرار بگیرد.
 
دولت به بهانه مبارزه با کرونا و از جمله مهار پیامدهای اقتصادی و معیشتی این پاندمی مرگبار، صدها میلیون دالر هزینه کرد. بخشی بزرگ از این پول، به کام مفسدان رفت و تاراج شد. بخشی دیگر نیز به دلیل سوء مدیریت، بی برنامگی، هرج و مرج و نبود یک سیستم کارآمد و مؤثر، در مواردی هزینه شد که عملا هیچ بازخورد سازنده ای برای مهار پیامدهای اقتصادی کرونا نداشت. در این میان اما هیچ مبلغی برای حمایت مالی از رسانه ها در نظر گرفته نشد.
 
با اینهمه، رسانه هایی که توانسته اند تاکنون به حیات خود ادامه دهند، نشان داده اند که متعهد به حفظ دستاوردهای درخشان دو دهه اخیر در زمینه آزادی بیان و فعالیت های رسانه هستند و برای یک آرمان، مبارزه می کنند. آنها شایسته دریافت حمایت های مسئولانه دولت هستند. تعهد دولت به حفظ و توسعه آزادی بیان و رسانه، تنها به ایجاد بسترهای باز برای فعالیت آزاد رسانه ها خلاصه نمی شود؛ بلکه بخشی از این مسئولیت، در چارچوب حمایت های پایدار مالی از رسانه ها قابل انجام است.
 
این حمایت می تواند از مسیرهایی مانند اعطای قرضه های بدون سود، ایجاد صندوق نجات مالی رسانه ها، فراهم کردن خدماتی مانند بیمه، بازنشستگی و کمک‌هزینه های درمانی برای خبرنگاران و قربانیان عرصه رسانه، واگذاری تبلیغات در برابر پول، بخشودگی مالیاتی، تسهیلاتی مانند برق رایگان یا دست کم ارزان، اعطای زمین برای احداث دفاتر دایمی و تأسیس یک شهرک رسانه ای و همچنین مشارکت دادن عادلانه همه رسانه ها در پروژه های پولساز تبلیغاتی و فرهنگی صورت بگیرد. افزون بر اینها دولت باید از جامعه جهانی و سازمان های فعال در عرصه حمایت از رسانه ها به منظور جلب کمک های مالی برای نجات رسانه های افغانستان، تلاش کند. نشست آینده ژنو یک فرصت استثنایی برای رساندن صدای استمدادجویی رسانه های در معرض بحران مالی و کرونازده افغانستان به جهان است.

البته باید تأکید کرد که همه این خدمات باید در چارچوب قانون و تعهد اصولی دولت مبنی بر حمایت مسئولانه از رسانه ها صورت بگیرد و به هیچ عنوان نباید استقلال و آزادی رسانه ها در نشر بی پرده اخبار، بازتاب واقعیت ها، انتقاد سازنده از دولت و... را مخدوش سازد.
 
علی موسوی - جمهور