جنگ و صلح فعلی افغانستان آنچنان نیست که خارج از کنترول آمریکا درآمده باشد و این کشور دیگر نقشی بازی نکند.

در ماه حوت سال 1399، طرحی از جانب آمریکا توسط زلمی خلیلزاد، نماینده این کشور برای صلح افغانستان به حکومت ارائه شد.

طرحی که حاوی حکومت مشارکتی متشکل از دولت فعلی و طالبان بود.

آمریکا در این طرح به دنبال این بود تا با قدرت یافتن طالبان و شراکت در حداقل نیمی از حکومت به جنگ افغانستان پایان دهد.

در مقابل این طرح با مخالفت شدید محمد اشرف غنی روبرو شد و رئیس جمهور افغانستان گفت: "تا زمانی که من زنده هستم طالب به قدرت نخواهد رسید."

محل اختلاف غنی با این طرح، بحث جمهوریت و امارت بود.

این روایتی از حداقل شش ماه قبل است که می‌تواند سرمنشاء جنگ‌های این روزهای افغانستان باشد و قسمتی از پازل و اپیزودی از سناریوی فعلی به شمار رود.

پس از کنار آمدن و رفاقت آمریکا و طالبان، دولت افغانستان رویه گفتگوهای صلح را کمتر پیش گرفت و بیشتر به سیاست جنگ ادامه داد؛ طالبان هم همین سیاست را پیش گرفتند.

اما عدم روی خوش نشان دادن دولت بایدن به سیاست‌های حکومت افغانستان مبنی بر عدم کنار آمدن با طالبان قسمت دیگری از ماجرا است.

در این روزها که ولسوالی‌های زیادی از افغانستان در اختیار طالبان قرار گرفته و به کلان‌شهرهایی همچون هرات و لشکرگاه نیروهای آنان سرازیر شده‌اند، حجم نگرانی و اضطراب بر مردم سایه انداخته است.

بدون شک عوامل مهمی این وضعیت را سبب شده است که می‌توان اهم آن را در بقای یکه تازانه اشرف غنی و تیمش در حکومت و جنگ محوری طالبان دانست.

با این حال چینش درست و دقیق پازل‌ها نشان می‌دهد آمریکا در دو راهی طالبان و حکومت افغانستان، بیشتر جانب طالبان را گرفته است.

مصداق این کلام تماس تلفونی دوازدهم اسد آنتونی بلینکن، به اشرف غنی بود که خواهان تسریع روند صلح شده بود.

در این گفتگو همچنین بلینکن گفته بود باید در افغانستان حکومت همه شمول شکل بگیرد و این حکومت هرگز به دنبال آسیب رساندن به منافع آمریکا و متحدینش نباشد.

در این مکالمه وزیر امور خارجه آمریکا تاکید بر پیشنهاد خلیلزاد که در ماه حوت 99 ارائه شده بود، دیده می‌شود و از جانبی هم کاملا دفاع از منافع آمریکا صورت گرفته است.

به نظر می‌رسد که افزایش شدت جنگ این روزها در مناطق مختلف افغانستان اهرم فشار آمریکا برای کنار آمدن هرچه زودتر غنی با طالبان باشد و یا حداقل بی‌تفاوتی عملگرایانه آمریکا نسبت به پیشروی‌های طالبان، مصداقی به این ادعا است.

جنگ و صلح فعلی افغانستان آنچنان نیست که خارج از کنترول آمریکا درآمده باشد و این کشور دیگر نقشی بازی نکند.

فراموش نباید کرد مشروعیت بخشیدن سیاسی آمریکا به طالبان، رهایی پنج هزار زندانی که علنا امروز فرماندهی جنگ این گروه را پیش می‌برند و عدم فشار لازم سیاسی و نظامی بر رهبران این گروه، تکه‌های اصلی تکمیل پازل سیاست و جنگ این روزهای افغانستان است.

در نهایت امر باید اذعان داشت که جنگ هم برای طالبان و هم برای دولت لحظه به لحظه دارد گران‌تر تمام می‌‍شود.

راه حل اصلی از سرگیری هدفمندانه مذاکرات صلح و دستیابی سریع به نتایج آن همراه با آرای بازیگران اصلی داخلی و بدون دخات‌های بیرونی است که باید دولت و طالبان آن را این بار جدی بگیرند.

در غیر این صورت گرانی این جنگ در مخالفت‌های جناح سوم که این روزها در قالب مقاومت مردمی جوانه زده است، تبلور می‌کند و این ماجرا را هرچه پیچیده تر خواهد کرد.

یحیی فولادی - خبرگزاری جمهور