چالش ها و چشمداشت های انتخابات آینده

کمیسیون مستقل انتخابات از برگزاری انتخابات پارلمانی پیش رو با تکنالوژی جدید خبر داده و گفته است که کارت های رأی‌دهی قبلی باطل خواهد شد.
وسیمه بادغیسی؛ معاون عملیاتی کمیسیون انتخابات گفت: گفتگوهای ما جریان دارند که ما از تکنالوژی جدید استفاده کنیم، از بایومتریک استفاده کنیم.
وی افزود: استفاده از تکنالوژی جدید برای شفافیت انتخابات بسیار کمک کننده است و استفاده از کارت‌های رأی دهی سابق در صورت استفاده از این تکنالوژی، ممکن است که بالکل منتفی شود.
معاون کمیسیون انتخابات گفت که برگزاری انتخابات پارلمانی در سال آینده نهایی نیست و به زود‌ترین فرصت، تقویم انتخابات اعلام خواهد شد.
افزون بر این، معاون عملیاتی کمیسیون مستقل انتخابات تأکید کرد که برای جلوگیری از تکرار رسوایی انتخاباتی گذشته و نیز برگزاری یک انتخابات شفاف و عادلانه از همه گزینه ‌ها استفاده خواهد شد.

ابطال کارت های رأی دهی قبلی بدون شک، یکی از همان خبرهای امیدبخشی است که برای هواداران اصلاحات انتخاباتی، یک گام مهم و رو به پیش در این مسیر محسوب می شود؛ ‌زیرا ایجاد اصلاحات بنیادی در سیستم انتخاباتی افغانستان، ضروری و اجتناب‌ناپذیر است؛ هرچند این راه طولانی، با یک گام کوچک آغاز شود.

این در حالی است که از سال ۲۰۰۴ که اولین تجربه‌ برگزاری انتخابات در کشور پشت سر گذاشته شد تاکنون، بحران ناشی از سیستم انتخاباتی ناکارآمد، همواره شدیدتر شده و هر بار بیشتر از پیش، بر عمق و دامنه‌ بحران‌های ناشی از انتخابات، افزوده شده است. بنابراین، مساله اصلی این است که آیا انتخابات به شیوه ‌ای که پیش از این برگزار می‌ شد، راه مناسبی برای مشارکت دادن مردم در قدرت سیاسی و در مقابل، کسب مشروعیت قدرت سیاسی از مردم است یاخیر؟

این پرسش، جدی است و جدیت آن به اندازه‌ آینده‌ دموکراسی و مردم‌سالاری در افغانستان، اهمیت دارد. اینکه آیا ما به دنبال برگزاری موفق و نتیجه ‌گیری ناموفق از انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی سال ۹۳، برای همیشه با دموکراسی خداحافظی کردیم یاخیر، اینکه آیا قدرت سیاسی کنونی مشروعیت خود را از کجا می‌ گیرد و... اینها همه مسایلی است که به دنبال انتخابات سال ۹۳ برای همه‌ مردم و ناظران، پدیدار گشت.

اما شماری در این میان، ایده‌ متعادل‌ تری را مطرح می‌ کنند. آنها می‌ گویند که این، اصل برگزاری انتخابات نیست که مشکل داشته باشد. به باور آنان، ما هدو دوره انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۳ را به خوبی برگزار کردیم. با وجود آنکه نگرانی‌ اصلی امنیت بود، مردم وسیعا سهم گرفتند و از نظر سطح و سقف مشارکت، انتخابات مشروعیت لازم را به همراه داشت؛ اما آنچه بعدا نتیجه را منحرف کرد، تقلب ‌های سازمان ‌یافته ‌ای بود که متاسفانه با حمایت دستگاه قدرت و کشورهای خارجی همراه بود و این امر بود که به اصالت انتخابات آسیب زد و کلیت دموکراسی و مردم ‌سالاری را برای همیشه مورد پرسش جدی قرار داد.

به هرحال، به نظر می ‌رسد انتخابات در افغانستان، پس از آن تجربه‌ تلخ و ناامیدکننده با یک مشکل بنیادی روبرو شده است و آن، وجود دست ‌ها و دستگاه‌ هایی است که ورای اراده‌ واقعی مردم قرار دارند و به جای مردم تصمیم گیرند و اراده‌ خود را به جای اراده‌ مردم می ‌نشانند.

این دست ‌ها و دستگاه‌ ها باید شناسایی شوند و از کار بیافتند تا انتخابات به مسیر اصلی خود برگردد و دموکراسی، مردم‌ سالاری و رأی و اراده‌ مردم احیا شود تا قدرت سیاسی مشروعیت واقعی اش را به دست آورد و ابطال کارت های رأی دهی قبلی و استفاده از تکنالوژي های پیشرفته و مدرن در زمینه شفافیت و سلامت انتخابات، یکی از اقداماتی است که این مهم را تضمین می کند.

توافق سیاسی شاید در کوتاه ‌مدت برای عبور از یک گردونه‌ بحران و خطر، خوب و چه بسا لازم و ضروری بود؛ اما این امر هرگز مشروعیت لازم قدرت سیاسی را برای همیشه تامین نمی ‌کند. مردم باید در قدرت مشارکت داشته و به آن مشروعیت و اعتبار بدهند، در غیر آن، تفاوتی میان یک نظام برآمده از توافق سیاسی با حکومت‌ های توتالیتر و اقتدارگرا باقی نمی‌ماند.

در هر حال، چیزی که در این میان، اکنون اولویت دارد، ایجاد تغییرات ساختاری جدی در سیستم و سازوکار انتخاباتی افغانستان است؛ موضوعی که در توافقنامه‌ سیاسی دو طرف نیز مورد تاکید قرار گرفته است و انتظار می ‌رود این امر، به کمک نهادهای مستقل بین‌المللی، مطابق معیارهای قبول‌شده‌ جهانی انجام شود تا انتخابات و دموکراسی از سیطره‌ اقتدارگرایان، قبیله ‌سالاران و امتیازطلبان رهایی یابد.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور