حکمتیار و هیاهویی که با آمدنش برپا کرده است

گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی بعد از سال‌ها زندگی پنهانی، مدتی است در انظار عمومی ظاهر شده اما در این مدت کوتاه، به اندازه ۲۰سال نبودنش هیاهو در کشور برپا کرده است.
حکمتیار که سال‌ها با حکومت های مختلف جنگیده و نام او تا چندی پیش در لیست سیاه سازمان ملل بود، پس از امضای توافقنامه صلح با دولت افغانستان به زندگی پنهانی خود پایان داد.
نخستین سخنرانی حکمتیار در انظار عمومی پس از امضای توافقنامه صلح در ولایت لغمان بود، پس از آن رهبر حزب اسلامی به ننگرهار رفت و در جمع هوادارانش سخنرانی کرد. مقام های حکومتی نیز به استقبال حکمتیار به این ولایت رفتند.
آقای حکمتیار پس از سخنرانی در ولایت های لغمان و ننگرهار با کاروان بزرگ افراد مسلح، روز پنجشنبه گذشته (۱۴ ثور) وارد کابل شد و مراسم استقبال از وی با حضور رهبران حکومت و چهره های جهادی در ارگ برگزار شد.
آقای حکمتیار یک روز بعد از این مراسم، هوادارانش را با هزینه مالی سرسام آور به غازی استدیوم خواست و در جمع آنان سخنرانی کرد.
رهبر حزب اسلامی در این مدت، در ۴ همایش و مراسم سخنرانی کرده و در این سخنرانی‌های خود به همه چیز و همه کس تاخته است.
آقای حکمتیار، ابتدا به رسانه‌ها تاخته و به آنان لعنت فرستاده و رسانه‌ها را شریر خواند. گرچه در سخنرانی اخیرش از این موضعگیری کمی عقب نشینی کرد.
اما نهادهای مدافع رسانه‌ها خاموش ننشسته و در واکنش به آن، آقای حکمتیار را به بی خبری از اوضاع جهان و افغانستان متهم کردند و مقام های حکومتی نیز تاکید کردند که دستاورد آزادی بیان در افغانستان برگشت ناپذیر است.
برادر خواندن طالبان از سوی حکمتیار موضوع دیگری بوده که سر و صداهای زیادی را در رسانه ها و صفحات اجتماعی ایجاد کرده است. عده ای با کنایه گفته اند که بدون شک حکمتیار در جنایت ها، برادر و برابر با طالبان است. حتی رییس اجرایی گفته است که وی پس از این طالبان را برادران حکمتیار خواهد گفت.
حکومت وحدت ملی سوژه دیگری برای حکمتیار در سخنرانی هایش بوده است؛ وی در این سخنرانی های خود مشروعیت حکومت را زیر سئوال برده و آن را تقسیم "جان کری" خوانده و گفته است که تقسیم قدرت در ائتلاف‌ها قابل قبول نبوده و اگر رهبران در کنار هم کار نمی توانند، یکی شان به نفع دیگری کنار برود. به نظر می رسد که از نگاه حکمتیار، عبدالله عبدالله رییس اجرایی فرد اضافی در بدنه حکومت است.
اما رییس اجرایی این گفته های حکمتیار را بی پاسخ نگذاشته و گفته است: "ما حکومت وحدت ملی را در یک زمان خاص و با عقل سالم انتخاب کرده ایم و کوشش بر آن داریم که فاصله حکومت و مردم کمتر باشد و مردم را مأیوس نکنیم".
داکتر عبدالله به این گفته‎ها اکتفا نکرد و با شدت بیشتری به حکمتیار تاخت و در مراسمی که در ارگ برای استقبال رهبر حزب اسلامی برگزار شده بود گفت: " بیست سال از اینکه شما را در دوشنبه تاجیکستان دیده ام می گذرد و شما هیج تغییری نکرده اید".
این گفته های عبدالله، به این مساله اشاره داشت که "امیر جهاد" حزب اسلامی در این بیست سال نه در میدان های جنگ بلکه در مهمانخانه هایی به سر می برده که همه سهولت های زیادی برایش فراهم بوده است و به همین دلیل او از نگاه ظاهری تغییری نکرده است. و از سوی دیگر این جمله کوتاه عبدالله برای حکمتیار مفهومی بس بزرگ داشت و آن که: آقای حکمتیار! لطف های گذشته (اشاره به انتقال حکمتیار از تاجیکستان به ایران توسط دولت وقت) را فراموش نکن.
اما انگار این سخنان عبدالله، خشم حکمتیار را برانگیخت و وی در همایش غازی استدیوم کابل بار دیگر به شدت از عبدالله انتقاد کرد.
رهبر حزب اسلامی درباره حکومت وحدت ملی گفت: " به این تقسیم تاکید نکنید، این تقسیم، تقسیم مقدس نیست، نه تقسیمی از جانب خدا است، نه از جانب مردم و نه هم مطابق قانون اساسی است، این تقسیم آقای جان کری است. به این، به عنوان یک تقسیم مقدس ننگرید!."
حکمتیار درباره برادر خواندن طالبان و واکنش عبدالله در این باره گفت: " برادر نخواندن طالبان و تفکیک نکردن میان اعضای این گروه، شعارهای دوام جنگ در کشور است".
اما آقای حکمتیار (بدون فکر و اشاره به جنایات بی شمار خودش در طول سالها جنگ و سیاست) در سخنرانی هایش، رقبای سیاسی گذشته خود – به ویژه حزب جمعیت اسلامی افغانستان- را نیز از یاد نبرد و به صورت غیرمستقیم، آنان را عامل جنگ های گذشته خواند.
وی گفت: کودتاها، انحصارگرایی، تلاش برای حذف دیگران آن هم به کمک بیگانگان و اجنبی ها، عامل اصلی جنگ های خونین در افغانستان بود.
رهبر حزب اسلامی تاکید کرد که این حزب گذشته ها را فرموش می کند و کسانی را در گذشته مرتکب جنایت علیه اعضای این حزب شده اند را عفو می کند و به طالبان و حزب جمعیت دست برادری دراز می کند و آنان را برادر می خواند.
اما حزب جمعیت اسلامی افغانستان با نشر اعلامیه ای به این گفته های حکمتیار واکنش نشان داد و از حزب اسلامی خواست تا از کاربرد ادبیات کنایه آمیز به آدرس جمعیت اسلامی خودداری کند.
در اعلامیه آمده بود: "ادبیات فضای سیاسی کنونی با ادبیات دوره جنگ های تحمیلی تفاوت بنیادین دارد و جمعیت اسلامی در این فضای جدید زندگی می کند. از حزب اسلامی به رهبری انجینیر گلبدین حکمتیار نیز می خواهد تا از کاربرد ادبیات کنایه آمیز به آدرس جمعیت اسلامی و مقاومت ملی که مخالف روح جمعی فضای سیاسی کشور است، فاصله گرفته شود".
حزب جمعیت در این اعلامیه تاکید کرد: "به باور ما، اگر پس از پیروزی جهاد مردم افغانستان، خودخواهی ها و تن دادن به خواست بیگانگان سبب جنگ تحمیلی نمی شد، شاهد لانه گیری تروریزم و ویرانی بیشتر کشور نمی بودیم و ده ها هزار انسان این سرزمین، به شمول شخصیت ها و رهبران نامدار احزاب و اقوام مختلف و هزاران تن از نیروهای امنیتی و دفاعی کشور به شهادت نمی رسیدند".
حزب جمعیت این گونه جواب دندان شکن به حکمتیار داد و جنگ‌های گذشته را جنگ های داخلی نه، بلکه جنگ های تحمیلی خواند که عامل آن خودخواهی رهبران احزابی چون حزب اسلامی بوده است.
در کنار این سر و صداهایی که آقای حکمتیار در عرصه سیاسی برپا کرده،؛ آمدن او به کابل، آرامش روانی خانواده های قربانیان جنگ را نیز برهم زده است.
در روزی که حکمتیار همانند یک قهرمان در جمع هوادارانش در غازی استدیوم سخنرانی می کرد و طرفدارانش فریاد زنده باد "امیر جهاد" سر می دادند، جمعی در نزدیکی اقامتگاه وی در منطقه دارالامان علیه او تظاهرات و حکمتیار را متهم به قتل هزاران نفر در جریان جنگ‌های داخلی کابل کردند. معترضان تصاویر قربانیانی را که مدعی بودند، از سوی حزب اسلامی گلبدین حکمتیار در جریان جنگ‌های داخلی و جنگ‌های ۱۵ سال گذشته این گروه کشته شدند، با خود حمل می‌کردند و از دولت افغانستان خواستند تا حکمتیار را به اتهام جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت محاکمه کند.
سوژه کاربران صفحات اجتماعی نیز در این مدت آقای حکمتیار و موضعگیری های او بوده است. بدون شک وی در این روزها پادشاه مطلق در این فضا بوده است. شمار زیادی به شدت به وی تاخته اند و رهبر حزب اسلامی را جنایتکار و حتی با الفاظ تندتر "جلاد کابل" مخاطب قرار داده اند، عده ای هم در وصف او نوشته اند و شمار دیگر دو طرف را به خویشتنداری دعوت کرده اند.
موضعگیری نهادهای مدافع حقوق بشری نیز چه قبل از آمدن آقای حکمتیار و چی بعد از آن معلوم بوده است.
نهاد بین‌المللی دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی که پس از امضای توافقنامه صلح میان دولت افغانستان و آقای حکمتیار منتشر کرد، آقای حکمتیار را به نقض حقوق بشر از جمله ناپدید شدن اجباری مخالفان سیاسی، داشتن یک زندان زیرزمینی در پاکستان و شکنجه در آن، و حملات خشونت آمیز به سازمان‌های غیردولتی فعال در زمینه برنامه‌های آموزش و بهداشت برای زنان افغان در اردوگاه‌های پناهندگان در پاکستان، متهم کرد.
دیده بان حقوق بشر، پس از آمدن آقای حکمتیار به کابل و با اشاره به کاروان بزرگی از نظامیان که وی را همراهی می کردند اعلام کرد که آقای حکمتیار برای قدرت آمده نه برای صلح.
پاتریشیا گاسمن، پژوهشگر ارشد نهاد دیدبان حقوق بشر برای افغانستان در گزارشی به تحلیل اظهارات آقای حکمتیار پس از ظاهر شدن در انظار عمومی و شیوه ورود او به کابل پرداخته است.
در این گزارش آمده که کاروان آقای حکمتیار در حالی وارد کابل شد که موترهای "اس‌یو‌وی" مملو از افراد مسلح که با خود نارنجک‌انداز و مسلسل حمل می‌کردند، او را شبیه "یک قهرمان" همراهی کردند؛ نه مثل "یک جنگسالار بدنام تبعید شده و متهم به جنایت جنگی که در تلاش احیای قدرت قبلی خود است."
دیده می شود که آمدن حکمتیار با سر و صداهای زیادی همراه بوده اما سئوال اینجاست که آیا رهبر حزب اسلامی، خودش می خواسته تا نامش در اولین روزهایی که در انظار عمومی ظاهر می شود، بار دیگر بر سرزبان ها بیفتد و یا هم حکمتیار وارد فضایی شده که کم‌تر با آن آشناست و این ناآگاهی زمینه ساز موضعگیری های جنجالی وی شده است.
به هر صورت به گفته ی ملک ستیز، حقوقدان و پژوهشگر امور بین الملل، دو گزینه در برابر آقای حکمتیار در شرایط فعلی قرار دارد: تغییر یا انزوا.
آقای حکمتیار اگر می خواهد که روز به روز به جبهه مخالفان او در کشور اضافه نشود،باید واقعیت های جامعه را بپذیرد و خود را با فضای جدید افغانستان همسو سازد و به ارزش هایی که مردم افغانستان در پانزده سال گذشته با قربانی های زیادی به دست آورده اند احترام بگذارد.
به گفته ملک ستیز، منطقی نخواهد بود که حکمتیار تصور کند در برابر ارزش‌های جامعه افغانی و جامعه جهانی سیاست یا عمل کند.

مهدی هاشمی- خبرگزاری جمهور