استقلال سادات؛ حرف حق، اراده باطل

ذکر نام «سادات» به عنوان یک قومیت مستقل در تذکره های الکترونیکی، مطالبه ای است که در سال های اخیر جدی تر شده است. تغییر مناسبات اجتماعی، تشدید شکاف های قومی، دامن زدن به نفرت و هم ستیزی درون‌قومی از سوی شماری از نیروها و جریان های افراط گرا و انحصارطلب و نیز چشمداشت های سیاسی شماری از افراد، احزاب و رهبران برای سهم گیری مستقل در توزیع قدرت، بخشی از عوامل مؤثر در تقویت و تشدید این خواسته بوده است.
 
طرفداران و منتقدان استقلال سادات به مثابه یک قوم مستقل، استدلال های خاص خود را دارند. شماری آن را حق مشروع سادات می دانند تا در عرض سایر قومیت ها حضوری رسمی و مستقل داشته باشند و برخورداری از این حق را نه یک امتیاز اهدایی از جانب دستگاه قدرت، که تحقق یک آرمان مشروع و مدنی می دانند که بیش از همه، معلول مبارزات درخشان رهبران و سران سادات در طول تاریخ سیاسی افغانستان است. مخالفان و منتقدان هم سادات را «قوم» نمی دانند و معتقد اند که جدایی این طیف اجتماعی می تواند به بروز شکاف و شقاق و چنددسته‌گی منجر شده و به تفرقه و تنش اجتماعی با رویکرد قومی در کشور دامن بزند.
 
با اینهمه، به نظر می رسد دوطرف موافق و مخالف استقلال هویتی سادات، دچار افراطی گری هایی هستند که پرداختن به آنها در حوصله این مقال نیست؛ اما باید تأکید کرد که نفس به رسمیت شناختن هویتی مستقل و مجزا برای سادات، نه خلاف قانون است و نه امتیازطلبی و برتری جویی محسوب می شود؛ اما این مهم، زمانی حساسیت برانگیز می شود که سیاستمداران، دولتمردان و بازیگران سیاسی و قومی، این مطالبه مشروع و مدنی را نیز همانند دیگر موضوعات مهم مرتبط با حیات جمعی مردم افغانستان، دستمایه سودجویی و سوداگری و سیاسی کاری فرصت طلبانه و استفاده جویانه قرار می دهند و در پناه و پوشش آن، تلاش می کنند اهداف غیر ملی و منافع ضد مردمی و مطالبات شخصی و اغراض پنهانی خود را تحقق بخشند.
 
تصمیم تازه اشرف غنی؛ رییس جمهوری برای به رسمیت شناختن هویت مستقل سادات به عنوان یک قوم، یکی از عینی ترین نمونه ها در این زمینه است. همانگونه که اشاره شد هویت طلبی مستقلانه سادات، موضوع جدیدی نیست و به ویژه از زمانی که موضوع توزیع تذکره های الکترونیک و جنجال های پیرامونی آن از جمله ذکر نام قومیت افراد در آن، مطرح شده، این مطالبه نیز با جدیت بیشتری دنبال شده است؛ اما چرا آقای غنی، اکنون تصمیم به اعتنا به این خواسته می گیرد و با برگزاری یک همایش بزرگ از سران و فعالان سادات در ارگ، آن را علنی می کند؟ آیا به راستی رییس جمهوری با به گردن آویختن شال سبز سیادت، صادقانه و مسؤولانه برای تحقق یک آرمان مهم تاریخی، اقدام کرده یا در پوشش این اقدام، اهداف و اغراض دیگری را دنبال می کند؟
 
امام علی(ع) باری در توصیف خوارج گفته بود که آنها حرف حق می زنند؛ اما اراده باطل دارند.
 
منظور امام این بود که آنها به نص قرآن، تحریر و تقریر پیامبر و سایر متون معتبر و مقدس دینی، استناد می کنند؛ اما هدف آنها از طرح این مباحث، باطل است.
 
این درست همان کاری است که اشرف غنی با آرمان هویت خواهی سادات انجام می دهد. او آرمانی حق و مشروع را دستمایه هدفی ناحق و غرضی نامشروع کرده است. او می خواهد با این اقدام، آرای یک بخش قابل توجه از مردم را در انتخابات آینده ریاست جمهوری از آن خود کند، با پاشیدن بذر تفرقه و تنش و نفاق و نفرت میان قومیت های کشور، از آب گل آلود، ماهی منفعت بگیرد و با دامن زدن به شکاف های اجتماعی، تضادهای فرهنگی، تقابل های قومی و تعارض های ایدئولوژیک، نیروهای مخالف و منتقد خود را تضعیف کند تا با تکه تکه کردن بیشتر جامعه به سادگی هریک از اجزا را با یک فرمان عوامفریبانه یا یک نمایش ریاکارانه سیاسی، به حمایت از خود برانگیزد.
 
این در حالی است که خود او در طول سال های گذشته، بزرگترین مانع در مسیر ذکر نام اقوام کشور در تذکره های الکترونیکی بود تا هویت جعلی و برساخته و بی ریشه «افغان» را بر همگان تحمیل کند. از سوی دیگر، لورا غنی؛ همسر او پیشتر در برابر آرمان تاریخی سادات، واکنش نشان داده و مدعی شده بود که سادات قوم نیست و نمی توان برای آن، هویت قومی مستقل، قایل شد. با این حال، بدیهی است که تصمیم غنی برای رسمیت بخشیدن به هویت مستقل سادات به عنوان یک قوم، ریاکارانه، سیاسی، غیرصادقانه و همسو با منافع او در انتخابات آینده ریاست جمهوری و تضعیف جریان های سیاسی و اجتماعی مخالف و منتقد خود است.
 
محمدرضا امینی - جمهور