برای درک اهمیت این بحران بالقوه تنها کافی است در نظر بگیریم که کرونا غول های عظیم صنعت و پیشرفت و تکنولوژي و بهداشت و فناوری را در سراسر جهان به زانو درآورده و جهانی را بی ثبات و آشفته کرده است. بنابراین، افغانستان هرگز آماده پذیرش و هضم و مدیریت مصون این بحران نیست.

وزارت صحت عامه اعلام کرده که شمار موارد مثبت ابتلا به ویروس کرونا در افغانستان به ۱۶ مورد رسیده است.
 
حبیب الرحمان پدرام؛ یکی از نماینده‌های مجلس این آمار را "دروغ" خواند و گفت آمار واقعی از مردم پنهان می‌شود.
 
او از وزیر صحت پرسید که آیا مردم افغانستان از لحاظ ژنتیکی نسبت به سایر انسان‌ها متفاوت هستند که بیماری که در تمام دنیا فاجعه آفریده، در افغانستان پرسش برانگیز، کنترل شده است؟
 
فیروزالدین فیروز، وزیر صحت در پاسخ به او گفت: "ما چرا دروغ بگوییم این موضوع با پنهان کردن و ملامت کردن یک دیگر حل نمی‌شود، پدیده جهانی است. کشورهای با عظمت و امکانات زیاد نتوانستند مانع آن شوند. اگر پنهان می‌شد شما حتما سر و صدای مرگ و میر و وفیات آن را می‌شنیدید."
 
او تدابیر اتخاذشده از سوی دولت را دلیل پایین بودن آمار مبتلایان خواند؛ تدابیری که از سوی نمایندگان به ویژه نمایندگان هرات زیر سؤال رفت.
 
پیش از هر چیزی این واقعیت را نباید نادیده گرفت که بسیاری از تدابیر و تمهیدات اتخاذشده از سوی دولت برای مبارزه با کرونا در مقایسه با کشورهایی که کانون های اصلی این ویروس فراگیر محسوب می شوند، قابل ستایش بوده است.
 
افغانستان از بسیاری جهات، کشوری عقب افتاده است. این وضعیت به ویژه در زمینه بهداشت و درمان مخصوصا اگر در یک شرایط بحرانی و فاجعه بار قرار بگیریم، چندین بار بدتر است. با اینهمه، دولت تا اینجای کار تلاش کرده است در حد توان خود تدابیر پیشگیرانه لازم را برای مهار کرونا روی دست بگیرد.
 
با این وجود، این تدابیر نه کافی است و نه تضمین و اطمینان لازم را برای مهار این ویروس و جلوگیری از شیوع و همه‌گیری آن فراهم می کند.
 
یکی از مسایلی که این تضمین و اطمینان را مخدوش می کند، تدابیر محدود دولت در مقایسه با موج سنگین مهاجران بازگشت کننده از ایران است. بر بنیاد آمارها طی روزهای اخیر، ده ها هزار نفر از مرز اسلام قلعه وارد کشور شده اند. دولت با تنها۲۰ نفر فعال صحی، مهاجران را در ورودی مرزی اسلام قلعه، مورد تب‌سنجی قرار می دهد تا اگر تب بالایی داشتند به مراکز درمانی منتقل شوند یا قرنطینه شوند. این در حالی است که تب‌سنجی برای بیماری‌ای که تنها یکی از علایم آن تب بالا است و می تواند تا ۱۴ روز، بدون علامت و با خطر انتقال به دیگران باشد، هرگز راهکاری کافی شمرده نمی شود.
 
موضوع دیگر اینکه در کل کشور تنها یک مرکز ارزیابی آزمایش های انجام شده روی افراد مشکوک به ابتلا به کرونا وجود دارد که در کابل است. بخشی از نمونه ها حتی به کشورهای خارجی فرستاده می شوند. به این ترتیب، روزها طول می کشد تا نتایج ارزیابی ها و آزمایش ها مشخص شود. بنابراین آیا در شرایطی که روزانه تا ۱۰ هزار نفر نیز از ایران وارد افغانستان می شوند، یک تب‌سنجی ساده در مرز برای مهار کرونا کافی است؟
 
از سوی دیگر، آیا یک مرکز به تنهایی می تواند مشخص کند که موارد ابتلا به کرونا در سراسر افغانستان، چقدر است و این ویروس تا کجا توسعه یافته است؟
 
نگرانی بعدی، محدوده نسبتا وسیع تعداد افراد مبتلا به این ویروس در ولایت های مختلف از هرات تا کابل و دایکندی و کاپیسا و سمنگان است. این نشان می دهد که کرونا در افغانستان – حتی اگر برخلاف نمایندگان مجلس، آمار رسمی ارائه شده را نیز درست بدانیم- دایره وسیعی از ولایت ها را درگیر کرده است و این می تواند گستره مبارزه با آن را توسعه دهد و کار دولت را با این امکانات محدودی که دارد سخت تر سازد.
 
مساله مهم دیگر، فقدان امکانات زیرساختی و آمادگی های کادر صحی و درمانی کشور برای شرایط بحران و فاجعه است. به نظر نمی رسد که برای این منظور، تدابیر قابل اطمینانی روی دست گرفته شده باشد.
 
سیاست های کلی دولت برای مبارزه با کرونا علیرغم آنکه در داخل کشور تا حدودی قابل ستایش محسوب می شود، در حوزه مدیریت مرزها و داد و ستد با کشورهای همسایه و منطقه به ویژه کشورهای درگیر این بحران، بسیار آسان‌گیرانه به نظر می رسد و این امر برای کشوری که با چین و ایران، مرزهای مشترک دارد، می تواند بسیار خطرآفرین باشد. این در حالی است که دیگر کشورها از جمله جمهوری های آسیای میانه و پاکستان، مرزهای خود با افغانستان را بسته اند و این نشان می دهد که آنها به رغم آمارهای بسیار پایین وزارت صحت عامه و منابع رسمی دولت، افغانستان را یکی از کانون های اصلی خطر شیوع این ویروس می دانند.
 
با توجه به این موارد، باید نگران بود؛ نگران بدترشدن اوضاع و روزی که به تعبیر والی هرات، شاید نتوانیم مرده ها را جمع کنیم!
 
بنابراین در این شرایط دشوار، شاید تنها کاری که می توان کرد آمادگی و همکاری برای تدابیر پیشگیرانه است. مردم باید توصیه های صحی را جدی بگیرند، استفاده از ماسک و دستکش و شستن مکرر دست ها، عدم حضور غیر ضروری در اماکن عمومی و تمرین در خانه ماندن، لغو دید و بازدیدهای همگانی و... از مواردی است که باید جدا رعایت شود و رسانه ها هم باید در این خصوص به طور گسترده به تبلیغ و فرهنگ‌سازی بپردازند.
 
برای درک اهمیت این بحران بالقوه تنها کافی است در نظر بگیریم که کرونا غول های عظیم صنعت و پیشرفت و تکنولوژي و بهداشت و فناوری را در سراسر جهان به زانو درآورده و جهانی را بی ثبات و آشفته کرده است. بنابراین، افغانستان هرگز آماده پذیرش و هضم و مدیریت مصون این بحران نیست؛ پس تنها راه ممکن و مقدور، پیشگیری، رعایت توصیه های صحی و همکاری با نهادهای مسؤول برای اجرای دقیق سازوکارهای لازم است.
 
علی موسوی - جمهور