امریکا در افغانستان؛ مأموریتی که پایان نیافته است

جنرال کنت مکنزی؛ رییس ستاد فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) در دیدار با اشرف‌غنی؛ رییس جمهوری گفته است که امریکا در کنار افغانستان قرار دارد تا این کشور بار دیگر به مکانی امن برای تروریزم تبدیل نشود.
 
بر بنیاد اعلامیه ارگ، دوطرف در این دیدار درباره روند صلح، وضعیت امنیتی، حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان و تقویت هرچه‌ بیشتر مشارکت امنیتی، بحث‌ و گفتگو کرده‌اند.
 
در خبرنامه از قول آقای مکنزی آمده‌است: «به خاطر این آمده‌ام تا به شما و مردم افغانستان اطمینان دهم که حمایت و همکاری ایالات متحده امریکا از صلح، پیشرفت و تامین امنیت افغانستان پا برجا است و ما در کنار شما قرار داریم تا افغانستان دوباره به مکانی امن برای تروریزم بدل نشود.»
 
اشرف غنی هم ضمن سپاس‌گزاری از مکنزی برای «تقویت مشارکت امنیتی، گفته‌است که صلح خواست مردم افغانستان و از اولویت‌های مهم حکومت است و طالبان باید از جنگ و خشونت دست بکشند.
 
سفر مکنزی به افغانستان در پایان مرحله نخست توافقنامه صلح میان امریکا و طالبان صورت گرفته‌ که طی آن نیروهای امریکایی از پنج پایگاه در افغانستان، خارج شده و تعداد آنها به ۸۶۰۰ سرباز کاهش یافته است. این در حالی است که وضعیت امنیتی افغانستان رو به وخامت گذارده، تلفات نیروهای امنیتی افغان در مقابل طالبان به شدت افزایش یافته، سیطره و کنترل دولت در مناطق دوردست بیشتر از پیش به چالش کشیده شده، کشتارهای غیر نظامیان و نظامیان در حال شکستن رکوردهای قدیمی و ثبت آمارهای تازه و بی سابقه است و مهم تر از همه اینها ارتباطات طالبان با دیگر شبکه ها و گروه های تروریستی همچنان برقرار است.
 
ضمن آن‌که کاشت و تولید مواد مخدر نیز همچنان به قوت خود باقی است و با اتهامات اخیر روسیه مبنی بر دست داشتن امریکا و ناتو در قاچاق این مواد، جدیت این چالش، دوچندان شده است.
 
فساد و دولت داری و وضعیت اقتصادی و معیشتی هم بحرانی است و دولت توان ارائه خدمات عمومی متناسب را ندارد.
 
اینهمه افزون بر آنکه پرده از شرایط ناگوار افغانستان برمی دارد، ابعاد و گستره ناکامی های امریکا و متحدانش را نیز نشان می دهد. مردم و دولت افغانستان، هنوز به یاد دارند که شعارهای اولیه امریکا برای لشکرکشی نظامی و اشغال افغانستان چی بود و اکنون ایالات متحده و متحدانش تا چه میزان از آن شعارها فاصله گرفته و چه بسا حضور نظامی آنان در افغانستان، به احیا و بازگشت بسیاری از مصایب و بحران های قدیمی در مقیاسی چندین برابر دامن زده است.
 
به عنوان نمونه، در نخستین روزهای حمله امریکا و شرکایش بر افغانستان، نیروهای طالبان و سایر شبکه های تروریستی، به طور معجزه آسایی ناپدید شدند، امنیت در سراسر افغانستان، برقرار شد و امید مردم به آینده، به شدت افزایش پیدا کرد؛ اما به مرور که امریکا از اهدافش فاصله گرفت، تروریزم بار دیگر احیا شد، روابط طالبان و تروریست ها دوباره برقرار گردید، ناامنی گسترش یافت، اقتدار دولت مرکزی رو به کاهش نهاد و در کنار آن، بحران های دیگر نیز سر برآوردند.
 
نمونه دیگر، کاشت و تولید مواد مخدر است که در واپسین سال های سلطه طالبان، به صفر رسیده بود؛ اما اشغال افغانستان توسط نیروهای خارجی، آن را احیا کرد و اکنون به یک تجارت پررونق در ابعاد جهانی بدل شده؛ چیزی که روسیه می گوید به کمک هواپیماهای نظامی امریکا و ناتو میسر شده است.
 
به این ترتیب، مأموریت امریکا و متحدانش در افغانستان، نه تنها به پایان نرسیده؛ بلکه آنها مسئول مستقیم ایجاد بحران های تازه هستند؛ بحران هایی که تنها از راه صلح با طالبان و خروج قوای خارجی، حل نخواهد شد؛ بلکه چه بسا این خطر وجود دارد که بار دیگر در ابعادی گسترده، تشدید و تقویت شود.
 
یکی از مهم ترین نگرانی ها در این زمینه تبدیل افغانستان به لانه امن تروریست های بین المللی است؛ تروریست هایی که حتی علیرغم حضور امریکا و متحدانش، همچنان در افغانستان باقی ماندند و بر اساس گزارش منابع استخباراتی افغان و خارجی، از سال ها پیش تاکنون بیش از ۲۰ گروه تروریستی زیر نام ها و عنوان های گوناگون در افغانستان، حضور دارند و فعال اند.
 
نکته‌ ای که دامنه نگرانی را گسترش می دهد ارتباط تنگاتنگ تشکیلاتی و سازمانی این گروه ها با طالبان است. با وجود آنکه در توافقنامه دوحه، روی کاغذ، طالبان تعهد کرده اند که ارتباط خود را با القاعده و دیگر شبکه های تروریستی قطع می کنند؛ اما حمله های اخیر به ویژه رویدادهای دو روز گذشته در بدخشان و سمنگان نشان داد که این ارتباط نه تنها قطع نشده؛ بلکه گسترش هم یافته است؛ زیرا گفته می شود که مثلا در بدخشان، طالبان، القاعده و داعش به طور حیرت انگیزی در کنار همدیگر علیه دولت محلی می جنگند.
 
با توجه به این مسایل، حتی اگر امریکا و متحدانش به طور کامل افغانستان را ترک کنند، میراث مأموریت ناکام و ناتمام آنان، جز ناکامی و بحران و بی ثباتی و بازگشت اعجازانگیز تروریزم بین المللی به افغانستان نبوده و نیست.
 
محمدرضا امینی - جمهور