شیعیان و آغوش تنگ امارت

مولوی عبدالکبیر؛ معاون سیاسی رییس الوزرای طالبان در دیدار با متنفذین شیعه گفته‌است که «آغوش امارت اسلامی برای همه باز است».
 
مولوی عبدالکبیر در این دیدار که روز یکشنبه ۳۰ عقرب برگزار شده، گفته‌است که افغانستان خانه مشترک همه افغان‌ها است و آغوش «امارت اسلامی» برای همه باز است.
 
او گفته که طالبان تلاش دارند که «زمینه خدمت افغان‌های کارآ را فراهم کنند».
 
این در حالی است که طالبان دولتی تشکیل داده اند که همه اعضای آن طالب و اکثریت قریب به اتفاق آنها پشتون هستند و هیچ جایگاهی برای سایر اقوام افغانستان به ویژه شیعیان در نظر گرفته‌ نشده‌است.
 
این نخستین بار نیست که رهبران جامعه شیعه افغانستان با سران دولت طالبان در کابل دیدار می کنند. به نظر می رسد که موضوع مشترک همه این دیدارها تاکید بر لزوم حضور معنی دار و مؤثر اقوام و اقلیت ها در ساختار قدرت و سهم عادلانه شیعیان از تحولات جدید کشور است.
 
با این حال، طالبان علی‌رغم شعارهایی که درباره «آغوش باز امارت اسلامی» برای همه مردم افغانستان و نیز اینکه افغانستان خانه مشترک همه افغان هاست، سر می‌دهند در عمل هیچ گامی در راستای تحقق خواسته های مشروع این اقلیت قومی و مذهبی برنداشته اند.
 
اخیرا لیست والی های طالبان برای ولایات مختلف منتشر شد. مهره‌هایی که با فرمان مستقیم ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان منصوب شده‌اند؛ اما در میان آنها حتی یک شیعه و هزاره وجود ندارد. طالبان حتی برای ولایت های شیعه نشین نیز والیان پشتون تبار گماشته اند.
در دیگر پست ها و سمت‌های دولتی در مرکز و ولایات نیز وضعیت تقریباً به همین صورت است. این امر نگرانی ها درباره رویکرد طالبان نسبت به شیعیان را تشدید کرده و این نگرانی ها زمانی افزایش پیدا می کند که گروه طالبان در دوره اول حاکمیت خود، متهم به قتل عام های فجیع و کشتارهای بی‌رحمانه مبتنی بر ژنوساید و تصفیه نژادی شیعیان و هزاره های افغانستان بوده اند.
 
به این ترتیب، اگرچه مولوی عبدالکبیر؛ معاون رییس الوزرای دولت طالبان در دیدار تازه خود با برخی فعالان شیعه در کابل از آغوش باز امارت اسلامی برای همه مردم افغانستان اطمینان داده؛ اما به نظر می‌رسد که دست کم درباره شیعیان و هزاره ها این آغوش به اندازه کافی باز نیست و یا به شدت تنگ است.
 
این در حالی است که سه ماه از عمر دولت طالبان می‌گذرد؛ زمان کافی برای ایجاد تغییرات و تعدیلات ساختاری به منظور مشارکت اقوام و اقلیت ها در ساختار قدرت و تحقق خواسته‌های مشروع آنها درباره اجرای عدالت سیاسی و اجتماعی و احراز رویکردهای بنیادین و سیاست‌های اصولی طالبان درباره اقلیت‌های غیرپشتون از جمله هزاره‌ها و شیعیان.
 
نکته قابل تامل این است که در دوره جدید، شیعیان افغانستان کمترین تصادم و برخورد را با گروه طالبان نشان داشته اند. آنها تلاش کرده اند تا برتری نظامی طالبان و پیروزی آنها بر نیروهای دولت پیشین و نظامیان اشغالگر خارجی را به مثابه واقعیتی انکارناپذیر در تاریخ معاصر افغانستان بپذیرند و با آن کنار بیایند. به همین دلیل نیروهای طالبان در مناطق شیعه نشین افغانستان از جمله ولایت های مرکزی و کابل با هیچ مانع قابل اعتنایی از سوی جامعه شیعه و هزاره افغانستان روبه‌رو نشدند.
 
شورای علمای شیعه افغانستان هم از نخستین نهادهای فرهنگی و مذهبی کشور بود که با برگزاری نشست ها و همایش های مختلف از یک سو تلاش کرد قدرت‌گیری حاکمان جدید کشور را بپذیرد و بسترهای سیاسی و اجتماعی لازم برای کسب مشروعیت ملی و فراقومی دولت طالبان را فراهم سازد و از جانب دیگر دغدغه ها و خواسته های مشروع و قانونی شیعیان و هزاره ها را با حاکمان جدید کشور در میان بگذارد و آن‌ها را به تمکین در برابر اراده مشروع مردم افغانستان ترغیب کند.
 
با وجود همه اینها و علی‌رغم شعارهای دلگرم‌کننده رهبران طالبان از جمله در زمینه آغوش باز امارت اسلامی به روی همه مردم افغانستان، شیعیان اما معتقد اند که آنها عامدانه و آگاهانه از قدرت کنار گذاشته شده و حقوق سیاسی، اجتماعی و مذهبی شان از سوی حاکمان تازه کشور نقض و نادیده گرفته می شود.
 
به این ترتیب و با توجه به اینکه طالبان برای کسب مشروعیت بین المللی در قدم نخست نیازمند به دست آوردن مشروعیت ملی و پشتوانه همه اقوام و اقلیت‌های داخل کشور هستند، تعامل سازنده و صادقانه با شیعیان و هزاره ها یکی از گام‌های مهمی است که می‌تواند نیات واقعی رهبران طالبان در زمینه‌ نشان دادن تغییر تفکرات و سیاست های شان را به جهان ثابت کند و زمینه ساز استقرار و استحکام حکومت تازه آنها با تکیه بر حمایت های سراسری جامعه افغانستان و تعامل آسان آن با جامعه بین المللی شود.
 
اما اگر طالبان همچنان شعار بدهند؛ ولی در عمل هیچ گامی اساسی و سازنده برای تحقق این شعارها برندارند مردم از آنان فاصله خواهند گرفت و این امر نه تنها هیچ کمکی به پایداری و بقای سلطه آنها نخواهد کرد؛ بلکه چه بسا بسترساز واکنش های اجتماعی و بروز بی ثباتی های تازه سیاسی و امنیتی خواهد شد.
 
محمدرضا امینی - جمهور