جایگاه مخالفان طالبان در نشست دوحه

شورای مقاومت برای نجات افغانستان گفته است که نشست نمایندگان ويژه کشورها در دوحه نباید «در جستجوی مسیر رسمیت» حکومت طالبان باشد.

این شورا از قطعنامه ۲۶۸۱ شورای امنیت سازمان ملل استقبال کرده و گفته است: «انتظار می‌رود نشست قطر، مسیر دستیابی به صلح افغانستان را بدون جستجوی مسیر رسمیت شناسی طالبان طی کند و در این راستا جانب منافع مردم افغانستان و دیدگاه احزاب و جریان‌های سیاسی مخالف طالبان را بگیرد.»

در اعلامیه شورا آمده که اظهارات اخیر امینه محمد؛ معاون دبیرکل سازمان ملل «مبنی بر دستیابی به راه‌های به رسمیت شناسی گروه طالبان، نه‌ تنها روحیه مردم افغانستان را به شدت خدشه‌دار کرد که نشان داد، ایشان از وضعیت جاری در افغانستان هیچ اطلاع دقیقی ندارد».

رهبران مخالف طالبان همچنین از سازمان ملل خواسته اند که «با تعیین هیات نمایندگی صلح، در تسهیل و مدیریت روند گفتگوهای صلح در یک ساختار نظام مند و عدالت محور، اقدام و نقش آن سازمان را به عنوان یک نهاد معتبر جهانی متناسب با رویکرد ماهیتی آن، بروز دهد».

این اعلامیه در حالی منتشر می شود که تاکنون مشخص نیست که آیا از رهبران مخالف طالبان نیز در نشست دوحه به میزبانی سازمان ملل، دعوت خواهد شد یا نه.

کارشناسان چنین احتمالی را بسیار بعید می دانند؛ زیرا به باور آنها اول اینکه نشست دوحه در سطح نمایندگان ویژه کشورها و به طور رسمی برگزار می شود و رهبران ضد طالبان که عموما در تبعید به سر می برند، حایز هیچ مقام رسمی یا نمایندگی از مردم افغانستان نیستند تا بتوانند در چنین نشستی حضور داشته باشند.

نکته دیگر این است که نشست سازمان ملل در ابتدا قرار بود در راستای برداشتن گام های کوچک در مسیر شناسایی رژیم طالبان باشد؛ ر‌ژیمی که یک حکومت قومی و ایدئولوژيک بنا کرده، سایر اقوام و جریان های سیاسی را به طور کامل از صحنه طرد کرده، به زنان اجازه کار نمی دهد، دختران را از مکتب و دانشگاه و مراکز آموزشی به طور کامل محروم کرده و برای حذف همیشگی زنان از زندگی عمومی، سیاست گذاری و برنامه ریزی می کند. بنابراین، حضور رهبران ضد طالبان در چنین نشستی با هدف اولیه آن منافات دارد و بدون شک، تلاش سازمان ملل برای مشروعیت بخشیدن به این رژيم را بی اثر می کند.

در این میان، بخشی از مشکل به خود رهبران و جریان های ضد طالبان نیز برمی گردد. آنها از زمانی که در نتیجه یک توطئه و تبانی پیچیده، از صحنه حذف و از کشور رانده شدند، هرگز نتوانستند خود را بازیافته و جایگاه شایسته خود به عنوان یکی از طرف های قضیه افغانستان را بازسازی کنند.

رهبران فراری که شماری از آنها با دریافت مبالغ هنگفتی پول، تطمیع شدند و شماری دیگر همچنان درگیر اختلاف های درونی یا تقابل های کودکانه و جاه طلبانه بر سر القاب و عناوین پوشالی اند، برای ظهور قدرتمند و مؤثر خود، ابتدا باید زیر چتری واحد فراهم بیایند و بر ایجاد یک محور قدرتمند مشترک، توافق کنند؛ اتفاقی که تاکنون نیافتاده است.

نشست اخیر ویانا هم که انتظار می رفت صحنه ای دیگر از نمایش قدرت و وحدت مخالفان طالبان باشد، عرصه خودنمایی چند جوان جویای نان و نام بود و در آن از حضور رهبران سنتی و نامدار، اثری به چشم نمی خورد.

گزارش های دیگر نیز حاکی است که برخی از رهبران پرمدعای جریان های ضد طالبان، تنها به این دلیل که با القاب و عناوین سنگین، یاد نمی شوند، در نشست هایی با حضور رهبران دیگر،  شرکت نمی کنند. مثلا گفته می شود احمد مسعود به این دلیل در نشست های شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان، حضور نمی یابد که در آنجا رهبران دیگر، او را «احمد جان» می گویند نه «آمرصاحب احمد مسعود»!

همچنین گفته می شود علیرغم اعلام آمادگی رسمی چهره هایی مانند عطامحمد نور برای یکجا شدن تمامی شاخه های حزب جمعیت اسلامی، یکی از مواردی که تاکنون در این مسیر، مانع ایجاد کرده، اختلاف رهبران جمعیت درباره ذکر یا عدم ذکر پیشوند و پسوند نام های شان است!

در چنین شرایطی، بدیهی است که جهان نیز برای جریان ها و رهبران ضد طالبان، ارزشی قایل نمی شود و آنها نمی توانند به عنوان یک طرف قضیه، در نشست های مربوط به افغانستان، سهم و حضوری فعال و مؤثر داشته باشند.

با اینهمه، طرح شورای عالی مقاومت به سازمان ملل برای ایجاد یک هیات گفتگوکننده صلح می تواند یک ایده ابتکاری، راهگشا و سازنده برای شکستن بن بست سیاسی و یافتن راهی برای پایان دادن به سلطه یکجانبه، قومی و ایدئولوژيک طالبان و تشکیل یک حکومت ملی و فراگیر به معنای واقعی کلمه باشد. این طرح نیازمند حمایت و تقویت است و سازمان ملل باید در نشست آتی دوحه به طور جدی بر آن تمرکز کند.

محمدرضا امینی - جمهور