تیم ملی کریکت در پنجمین حضور خود در جام جهانی ۲۰۲۳ در برابر پاکستان قرار گرفت. این بازی هم از این نظر امکان راهیابی افغانستان به مرحله بعدی و هم از نظر این که در برابر حریف دیرینهاش قرار گرفته بود، از اهمیت ویژهای برخوردار بود.
پاکستان برای کریکت افغانستان یک رقیب سنتی محسوب می شود؛ اما این رقابت تنها در حوزه ورزش نیست، سیاست هم در آن نقشی پررنگ دارد. به همین دلیل، بسیاری از مردم افغانستان – حتی کسانی که هیچ علاقه ای به کریکت ندارند و یا حتی آن را «ورزشی قومی» می دانند- با وسواس و حساسیت زایدالوصفی، جریان مسابقات دو کشور را دنبال می کنند.
افغانستان این بازی را در آور ۴۹ و در حالی برد که فقط شش توپاندازی دیگر (یک آور) به پایان بازی باقی مانده بود.
پس از پیروزی افغانستان، افغانها در داخل کشور و در سراسر جهان به آن واکنش نشان دادند و آن را تبریک گفتند.
این موج واکنش ها همچنان ادامه دارد؛ چیزی که نشان از اهمیت بازی و پیامدها و بازخوردهای سیاسی آن دارد.
اشرف غنی؛ رئیس جمهور پیشین شاید از نخستین کسانی بود که با انتشار پرچم سه رنگ افغانستان که استفاده از آن از سوی طالبان ممنوع شده، در شبکه اجتماعی ایکس این پیروزی را تبریک گفت.
او اگرچه دیگر به چهره ای به شدت منفور و منزوی در میان مردم افغانستان تبدیل شده و حتی پست ها و واکنش های ملی گرایانه اش مانند ابراز شادی به مناسبت برد تیم ملی کریکت در قبال پاکستان هم نمی تواند دیگر خشم و نفرت مردم از او به مثابه «خاین ملی» را تغییر دهد؛ اما واکنش وی نسبت به این بازی یکبار دیگر نشان داد که میزان حساسیت ها و عصبیت ها نسبت به پاکستان چقدر عمیق و فراگیر است.
نکته شگفت انگیز دیگر، این بود که شماری از مقامهای ارشد طالبان هم این پیروزی را تبریک گفتهاند. مولوی عبدالکبیر؛ معاون سیاسی نخستوزیر طالبان در اعلامیهای رسمی ضمن تبریک، گفته است: «این مسابقات نشان داد که جوانان افغان در هرعرصه توانایی دارند و پیروزی را از آن خود کرده میتوانند. ما برای شان موفقیت بیشتر آرزو داریم. پیروزی تیم کریکت افغانها پایدار باد!»
انس حقانی، سهیل شاهین، یوسف احمدی، خالد زدران و شماری دیگر از اعضای طالبان هم به استقبال این پیروزی پیامهایی منتشر کردهاند.
واکنش طالبان در حالی ابراز شده که از یکسو بازیکنان کریکت، همچنان با پرچم سه رنگ و سرود ملی دولت قبلی به میدان می روند و از جانب دیگر، طالبان متهم به وابستگی به پاکستان هستند و از دید عموم مردم افغانستان، یک رژيم دست نشانده آی اس آی قلمداد می شوند.
با اینهمه، استقبال طالبان از برد تاریخی افغانستان در قبال پاکستان، نشان می دهد که تاثیر این نتیجه تا چه اندازه گسترده بوده که حتی طالبان هم نتوانستند در برابر آن سکوت کنند.
با این حال، نباید این واقعیت را نادیده گرفت که طالبان، صرفا بر توانایی های ورزشی کریکت بازان تاکید کردند و شادی خود از شکست رقیب سنتی و همسایه متخاصم افغانستان را ابراز نکردند.
از سوی دیگر، احمد مسعود؛ رهبر «جبهه مقاومت ملی افغانستان» که جبههای ضد طالبان است نیز با انتشار عکسی از بازیکنان کریکت این پیروزی را «به همه مردم کشور» تبریک گفته است. او نوشته است: «ورزش و ورزشکاران فراتر از سیاست و متعلق به همه ما هستند. ضمن تشکری از همه بازیکنان و کادر تیم ملی که سبب خشنودی مردم رنجدیده ما در این روزهای سخت گشتهاند، برای آنها موفقیت بیشتر آرزو دارم.»
واکنش آقای مسعود با اشاره ضمنی به این مهم همراه بود که ورزش را باید فراتر از سیاست در نظر آورد. شاید هدف او این بود که کریکت علیرغم تمام انتقادهایی که از آن به عنوان یک «ورزش قومی» می شود، در نهایت یک ورزش است و هرگونه افتخاری که در این عرصه به دست می آید، صرفا متعلق به «پشتون ها» نیست؛ بلکه به «همه مردم کشور» تعلق دارد.
این در حالی است که اکثر مردم افغانستان، نسبت به کریکت، نگاه مثبتی ندارند و آن را ورزشی مختص پشتون های نزدیک به پاکستان می دانند. اکثر یا تمام اعضای تیم ملی کریکت کشور نیز پشتون ها هستند و این امر بدون شک در شکل گیری این نگاه، بی تاثیر نبوده است.
با اینهمه، دامنه واکنش ها به این رویداد، بسیار وسیع بود و از دایره قوم و گروه، فراتر رفت. از عبدالله عبدالله و امرالله صالح تا آریانا سعید و فرهاد دریا به برد تاریخی تیم ملی کریکت کشور در مقابل پاکستان، واکنش مثبت نشان دادند.
این نشانگر آن است که نفرت از پاکستان در افغانستان تحت سیطره طالبان نیز کماکان وجود دارد و آتش خشم و خصومت علیه اسلامآباد در میان افغان ها هرگز خاموش نخواهد شد. به همین دلیل در هر مناسبتی، افغان ها این نفرت را بروز می دهند و در برابر پاکستان قرار می گیرند؛ چیزی که طالبان باید به خوبی آن را درک کنند و بدانند که هرگز به عنوان یک رژيم دست نشانده پاکستان نمی توانند سلطه یکجانبه خود را بر مردم افغانستان تحمیل کنند و خصومت و نفرت آنها علیه پاکستان را از میان بردارند.
سکینه محمدی - جمهور