قطعنامه شورای امنیت؛ چرا طالبان راضی نیستند؟

وزارت خارجه طالبان در واکنش به تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، مخصوصا تعیین نماینده ویژه دبیرکل برای تعامل با رژیم طالبان «ابراز ناخشنودی» کرده و گفته است «تحمیل نسخه‌های بیگانه وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.»
 
این بخش از واکنش طالبان نشان می دهد که حتی این رژيم نیز از تصمیم شورای امنیت سازمان ملل راضی نیست. این در حالی است که پیش از این، طرف های ضد طالبانی نیز نارضایتی عمیق و شدید خود را از این قطعنامه نشان داده اند. نارضایتی طالبان اما به طور ماهوی، فرق دارد. طالبان شاید نگران این موضوع هستند که این قطعنامه، راه را برای حضور و مشارکت طرف هایی فراهم کند که طالبان تاکنون با تمام توان برای حذف آنها کوشیده اند و خود را برنده بلامنازع فرض کرده اند.
 
با اینهمه، طالبان هم اذعان کرده اند که «وضعیت پیچیده» است و قطعنامه شورای امنیت، آن را پیچیده تر می کند.
 
قطعنامه ۲۷۲۱ روز شنبه با ۱۳ رای موافق به تصویب رسید، نمایندگان روسیه و چین به آن رای ممتنع دادند و در سخنرانی‌های خود پس از تصویب آن گفتند که بدون مشورت حکومت طالبان، موافق تعیین نماینده ویژه نیستند.
 
اما نمایندگان امریکا و بریتانیا «شدیدا» از تعیین یک نماینده ویژه دبیرکل برای تعامل با طالبان حمایت کردند. نماینده امریکا پس از تصویب آن گفت: «این قطعنامه یک پیام روشن به طالبان، مردم افغانستان و جهان فرستاد و نشان داد که شورای امنیت سازمان ملل از روندی حمایت می‌کند که افغانستان بنا به تعهدات بین‌المللی که دارد در جامعه بین‌المللی ادغام شود.»
 
این دوگانگی نشان می دهد که قدرت های همسو با طالبان در شورای امنیت، به چیزی که انتظار داشتند دست نیافته اند و غربی ها همچنان ابتکار عمل را در اختیار دارند. کشورهای غربی نیز با راه اندازی بازی های چندگانه، از یکسو در صدد کسب امتیازهای حداکثری از طالبان اند و از جانب دیگر نمی خواهند که این رژيم به دام و دامن روسیه، چین و ایران، سقوط کند. به همین دلیل، گماشتن یک نماینده ویژه تازه در امور افغانستان، نگرانی های عمیق روسیه، چین و طالبان را به طور همزمان برانگیخته است؛ زیرا این هراس وجود دارد که این اقدام هم تابع اراده غرب صورت بگیرد و در نتیجه، بازیگر اصلی در رویدادهای سیاسی و امنیتی آینده کشور کماکان، غربی ها باشند.
 
با اینهمه، عبدالقهار بلخی؛ سخنگوی وزارت خارجه طالبان در شبکه ایکس گفته که این قطعنامه «بدون مشورت» با حکومت طالبان تصویب شده است.
 
اگرچه گروهی که همچنان در لیست سیاه سازمان ملل قرار دارد، از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخته نمی شود و در سازمان ملل، نماینده ندارد، نمی تواند ادعا کند که چرا در تصویب قطعنامه شورای امنیت، با آنها مشورت نشده؛ اما همان‌گونه که در بالا هم اشاره شد، طالبان نگران پیامدهای این تصمیم هستند؛ زیرا درباره اهداف و نیات غرب از گماشتن یک نماینده دیگر درباره افغانستان، مطمئن نیستند.
 
در بیانیه طالبان تاکید شده که تعیین نماینده اضافی دیگر برای افغانستان با وجود دفتر یوناما، «امری‌ غیرضروری» محسوب می‌شود.
 
یوناما در این اواخر از حجم انتقادهای حقوق بشری خود علیه طالبان کاسته، حتی با ممنوعیت کار و تحصیل زنان هم کنار آمده و در حال گسترش لابی گری خود با رژيم طالبان و به نفع این رژيم در مجامع جهانی است. بنابراین برای طالبان بسیار مهم است که تمامی اقدامات سازمان ملل از مجرای یوناما صورت بگیرد و رزا اوتانبایوا؛ رییس این نهاد تنها نماینده قانونی سازمان ملل در افغانستان باشد؛ زیرا او به طور کامل در خدمت مشروعیت بخشیدن به رژيم طالبان قرار گرفته است.
 
وزارت خارجه طالبان می‌گوید: «افغانستان کشوری درحال جنگ نیست و اکنون در آن حکومتی مرکزی حاکم است که منافع کشور را حفظ کرده و می‌تواند مکلفیت‌هایش را انجام دهد و از توانایی مدیریت مسائل از طریق میکانیزم‌های دوجانبه و چندجانبه برخوردار است.»
 
بدیهی است که از نظر طالبان، حکومت فعلی آنها بهترین و مطلوب ترین نسخه حکومت برای افغانستان است و باید به سرعت از سوی جهان به رسمیت شناخته شود و به جامعه بین المللی، مدغم شود؛ بنابراین، هرگونه تلاش و تحرک تازه برای تغییر و مشارکت دادن طرف های دیگر در امر حکومت داری، از دید طالبان، غیرضروری، مداخله جویانه، خطرناک و غیرقابل قبول است.
 
با این وجود، نماینده ویژه دبیرکل اما قرار است گفتگوهای بین‌الافغانی گروه‌های سیاسی با طالبان را نیز هماهنگ کند؛ چیزی که طالبان، هیچ تمایلی به آن ندارند و چه بسا آن را چالشی در برابر موجودیت و بقای خود ارزیابی خواهند کرد. طالبان تنها زمانی با مخالفان سیاسی خود، گفتگو می کنند که آنان سیطره تام رژیم «امارت» را بپذیرند و در قبال دریافت تضمین های امنیتی به زندگی عادی خود در زیر بیرق طالبان بپردازند و از سیاست پرهیز کنند. این یکی از جدی ترین دلایل مخالفت طالبان با مفاد قطعنامه تازه شورای امنیت است.
 
در این قطعنامه همچنین یک «نقشه راه» برای «ادغام کامل» افغانستان در جامعه بین‌المللی و مجموعه‌ای از مکانیسم‌های نظارتی برای اجرای توصیه‌ها ارائه شده است. طالبان اما شاید تعریف متفاوتی از از «ادغام کامل» داشته باشند. آنها می خواهند کرسی های نمایندگی و سفارتخانه های افغانستان در کشورهای دیگر به طالبان سپرده شود و این رژيم مشروعیت جهانی کسب کند و به این ترتیب به جامعه بین المللی مدغم شود.
 
بنابراین، طالبان و متحدان آنان یعنی روسیه و چین از قطعنامه شورای امنیت راضی نیستند و پیش بینی می شود که این رویکرد در آینده – زمانی که نماینده جدیدی منصوب شود- به قطبی گری بیشتر قدرت های جهان درباره بحران سیاسی و امنیتی افغانستان بیانجامد.
 
محمدرضا امینی - جمهور