تلویزیون نور؛ تلویزیونی که رسانه طالبان نشد

تلویزیون نور را استاد برهان الدین ربانی تأسیس کرد. رسانه معتدل و ارزشمندی بود. هم در حوزه سیاست و هم در حوزه دین و فرهنگ فعالیت خوب و مفید داشت. بیننده هایش نیز زیاد بودند، اثرگذاری اش خوب بود. در میان هزاران رسانه و دهها تلویزیون افغانستان از جمع رسانه های خیلی خوب محسوب می شد.
رسانه ای ارزشمند و ارزشگرا بود. برخلاف برخی دیگر از تلویزیون ها که نشرات مبتذل و پوچ داشتند و هدف شان صرفا جذب مخاطب و کسب درآمد بود، نور یک رسانه برمبنای اعتدال اسلامی و ملی بود.

من مدتی مسئولیت مرکز همبستگی رسانه ها را بر دوش داشتم. سال 1388 برای تأسیس آن اتحادیه رسانه ای، خدمت استاد ربانی رسیدم. هدف ما ایجاد اتحادیه ای از رسانه های ملی و معتدل بود که معتقد به ترویج فرهنگ ملی-اسلامی و مخالف ترویج بی بندوباری بودند. استاد ربانی با پیشانی باز از ایجاد این مرکز استقبال کردند و به صلاح الدین خان ربانی که آن زمان مسئول تلویزیون نور بود دستور به همکاری دادند. با صلاح الدین خان هم صحبت کردم و ایشان نماینده شان را به ما معرفی کردند.

تلویزیون نور با ما در راستای اهداف ملی و اعتقادی مان همکاری های بسیار خوب و ارزشمند داشت. منافع ملی را بیشتر از هر رسانه ای اهمیت می داد. باورهای دینی مردم را احترام داشت و در راستای ترویج اندیشه های اعتدال اسلامی کوشش می کرد.
در راستای منافع سیاسیِ مردم نیز انصافاً بسیار فعالیت خوب و مؤثر داشت. برنامه های سیاسی این رسانه بینندگان زیادی داشت. کادرهای خوبی در این رسانه کار می کردند که همگی مورد احترام هستند.
بسیار جالب است که طالبان این رسانه را به بهانه فعالیت های ضد ملی و دینی متوقف کرده اند!
 
طالبان با توقف نشرات این رسانه، چهره زشت خود را بیشتر از قبل به نمایش گذاشتند. آنها نشان دادند تا چه اندازه، کم ظرفیت و آسیب پذیر هستند. آنها اخیراً احزاب سیاسی را رسما لغو و فعالیت این احزاب را ممنوع و جرم اعلام کرده بودند. در گام تازه، انسداد تلویزیون نور بیانگر آن است که طالبان به سمت دیکتاتوری مطلق در حرکت هستند ضمن اینکه در پی فیلترکردن فیسبوک نیز هستند.
 
وضعیت رسانه ها در حکومت طالبان
حالا رسانه های ریشه دار و پر مخاطب، با محدودیت های زیادی مواجه اند، همه وقت و به ترتیب نشرات شان متوقف می شود. بخاطر محدودیت های اِعمالی توسط طالبان، بنابر تهدیدهای متواتر طالبان، دخالت های بی جای طالبان، امنیتی شدن شدید فضای رسانه ای، اهانت های روز افزون طالبان و بعضاً شکنجه های جسمی و روحی خبرنگاران و مدیران رسانه ها همه موجب شده رسانه های آزاد نتوانند به کارشان در افغانستان ادامه بدهند.

صدها خبرنگار در افغانستان از کار در رسانه، بیکار شده اند. دسترسی به اطلاعات و معلومات، بسیار مشکل است. خبرنگاران و رسانه ها ملزم شده اند خبرها و گزارش هایی را نشر کنند که در ضدیت و در نقد طالبان نباشند. از انتشار خبرهای راست و دقیق که بازتاب دهنده جنایت و خیانت و اشتباه طالبان باشد منع شده اند. رسانه ها ملزم هستند صرفاً خبرهایی را منتشر کنند و روی گزارش هایی کار کنند که به نفع طالبان باشد.

با این شرایط، رسانه ها یا باید تحت مدیریت طالبان قرار بگیرند و در خدمت آنان فعالیت کنند و یا باید نشرات خود را در افغانستان و از افغانستان، متوقف کنند. رسانه های مستقل و شرافتمند معمولا ترجیح می دهند زیر سایه طالبان در خدمت طالبان قرار نگیرند، دروغپردازی نکنند و توجیه گر جنایات و خطاهای طالبان نشوند، سانسور و خودسانسوری نکنند. اما رسانه هایی مانند تلویزیون طلوع که در هرزه گری و ثروت اندوزی شهره بود، حالا مقیّد و منقاد حکومت طالبان شده اند و آنچیزی نشر می کنند که در خدمت طالبان باشد.

یا رسانه هایی که تاپه ارزشی و دینی بر پیشانی دارند متاسفانه تحت انقیاد طالبان آمده و زیر مدیریت رایگان و مزدوری مفت به طالبان رفته اند که موجبات بدنامی خود و خیانت ملی در حق ملت خود را باعث شده اند.
ما در خبرگزاری جمهور بعنوان یک رسانه، هرگز حاضر نشدیم و نیستیم تحت فرمان و مدیریت طالبان قرار بگیریم. طالبان بارها با ما تماس تهدیدآمیز گرفتند، احضار کردند، اخطار دادند، آزار دادند، مراجعه کردند، فشار آوردند اما ما هرگز حاضر نشدیم از مسیری که سالهای سال پیمودیم و به آن افتخار می کنیم و فعالیت و دستاورد آبرومند خود را در پای طالبان قربانی کنیم. لذا ترجیح دادیم دفاتر خبرگزاری جمهور را در افغانستان بسته کنیم اما زیر فرمان طالبان نرویم و خبرهای دروغ و تحلیل های غلط به نفع طالبان نشر نکنیم.

رسانه هایی که فعلا در کابل و افغانستان فعالیت دارند، غالبا تحت فرمان طالبان کار می کنند و نسبتاً اعتبار خود را از دست داده اند. ممکن نیست که در افغانستان تحت حاکمیت طالبان فعالیت رسانه ای کرد اما آزاد و مستقل بود. من بعنوان مسئول یک رسانه، با مسئولان مطبوعاتی و رسانه ای طالبان بارها سخن گفته و استدلال کرده ام اما آنها هرگز راضی نشدند که رسانه های فعال در افغانستان، نشرات آزاد، درست، راست، مستقل و عاری از پنهانکاری و سانسور داشته باشند.

مثلا در یکی از احضارها مسئول مربوطه طالبان که اتفاقا یک ملای محترم هم بود دهها خبر و تحلیل که خبرگزاری جمهور نشر کرده بود پرینت گرفته و روی میز اش گذاشته بود. گفت شما ضد امارت اسلامی فعالیت دارید و به دنبال سرنگون کردن امارت هستید!
خبرهای موجود در آن اوراق چه بودند: "سه نفر از اعضای سابق اردوی ملی توسط طالبان در کاپیسا به قتل رسیدند."  "یک شهروند هراتی زیر شکنجه طالبان جان باخت."  "ارتباط طالبان و داعش چگونه است؟"  "زنان معرض کابل برضد طالبان تظاهرات کردند." و...
طالب مذکور، این تیترها را برایم نشان داد. گفتم: کدامش دروغ است؟ کدامش تهمت است؟ گفت دروغ نیست ولی شما نباید نشر کنید؟ گفتم اینها رویدادهای وطن ماست؛ اگر اینها را نشر نکنم؛ غیر اینها خبری در افغانستان وجود ندارد؛ شما چه کارهای مثبتی کرده اید که نشر کنیم!
گفت شما در همه خبرها و گزارشات تان به ما از عنوان "طالبان" یاد می کنید؛ دیگه به ما طالبان و گروه طالبان نگویید! گفتم چه بگوییم؟ گفت بگویید نظام امارت اسلامی؛ یا بگویید حکومت، دولت و یا حداقل بگویید "حکومت سرپرست" اما طالبان نگویید!

حالا تصور کنید رسانه هایی که اکنون در داخل افغانستان فعالیت دارند، یا حکومت و نظام موجود را تحت عنوان "امارت اسلامی" به رسمیت شناخته اند و یا براساس منافع و فرامینی در داخل افغانستان فعالیت دارند. از دید من چنین فعالیتی نه آزاد است و نه مستقل است و نه معتبر است و نه دموکراتیک است و نه آزادیخواهانه. آن رسانه ها مؤظف هستند تحت قانون و فرمان طالبان فعالیت کنند. قانون طالبان هم روشن است: آنچه ما می گوییم درست است، نه آنچه شما می بینید! آنچه ما می گوییم نشر کنید! نه آنچه شما می خواهید. آنچه ما فکر می کنیم درست است نه آنچه شما فکر می کنید! ما حق هستیم و بقیه باطل اند. راه راست راه ماست بقیه باید اصلاح شوند. هرچه کردیم و شما دیدید لازم نیست نشر کنید!

بنابراین، به صراحت باید گفت رسانه هایی که بعد از تسلط طالبان از طالبان مجوز فعالیت گرفته اند، فقط در سیستم طالبانی فعالیت دارند و لاغیر! من هرگز نمی توانم واژه رسانه های آزاد را به آنها اطلاق کنم. تفاوتی میان یوتیوبرهای کرایه ای طالبان با رسانه هایی که در میدان طالبان و براساس قوانین طالبانی فعالیت دارند نمی بینم.

لذا توقف نشرات تلویزوین نور، هم جای رضایتمندی است و هم تأسفبار است. تأسف بار است که رسانه ای به وزن و اعتبار و سابقه و ارزندگی تلویزیون نور از چرخه فعالیت رسمی می افتد؛ و جای دلداری است که تلویزیونی با اعتبار و ارجمندی همچون تلویزیون نور، لازم نیست تحت قوانین طالبانی توجیه گر جنایات و خبائث طالبان باشد و یا تحت حاکمیت طالبان، چشم خود را بر اعمال زشت و منکرات آنها ببندد.

ما امیدوار هستیم که تلویزیون نور بتواند بیرون از مرزهای حاکمیتی طالبان به فعالیت های ماهواره ای خویش با قوت و قدرت ادامه بدهد و به جریان اطلاعات آزاد و آگاهی دهی به مخاطبان ادامه بدهد.

حسینی مدنی- خبرگزاری جمهور