وقتی مولوی مغضوب ملا می‌شود

گزارش‌ها حاکی است که اختلافات میان ملا هبت الله آخوندزاده؛ رهبر طالبان که در قندهار مخفی است با امیرخان متقی؛ وزیر امور خارجه این رژیم بالا گرفته است.

 

بر بنیاد این گزارش‌ها ملاهبت الله آخوندزاده از دیدار با امیرخان متقی پرهیز کرده و او را از لیست هیات طالبان برای شرکت در نشست دوحه خط زده بود.

 

یکی دیگر از منابع نیز می‌گوید که ملا هبت الله آخوندزاده دیدارهای خارجی مقامات طالبان را محدود کرده و دستور داده است که هرگونه دیدار با مقامات و دیپلمات‌های خارجی باید با مجوز دفتر قندهار صورت بگیرد.

 

همین محدودیت در عین حال بر سفرهای خارجی مقامات طالبان نیز اعمال می‌شود. به بیان روشن‌تر آنها اجازه ندارند بدون کسب مجوز از دفتر رهبر طالبان در قندهار سفر خارجی انجام دهد.

 

این در حالی است که انتظار می‌رفت رهبری هیات طالبان در نشست دوحه را امیرخان متقی؛ وزیر خارجه این رژیم به عهده داشته باشد. او کسی است که در طول ۳ سال گذشته پس از حاکمیت دوم رژیم طالبان، دستگاه دیپلماسی این رژیم را رهبری کرده است. پیش از این گمان می‌رفت که او از مهره‌های محبوب ملا هبت الله باشد؛ اما تحولات اخیر نشان داد که متقی تازه‌ترین قربانی استبداد رای، خودخواهی و خودمحوری رهبر طالبان در قندهار به حساب می‌آید.

 

اکنون می‌توان ادعا کرد که دامنه‌ اختلاف میان رهبری طالبان و مقامات کابل‌نشین این رژیم به طور فزاینده‌ای گسترش یافته است، به گونه‌ای که حتی عناصر میانه‌رو و سازشکاری مانند امیرخان متقی نیز از دایره مهره‌های مطلوب ملا هبت الله آخوندزاده رانده می‌شوند.

 

با توجه به این واقعیت، تردیدی باقی نمی‌ماند که تاکید مکرر رهبر طالبان در پیام‌های مناسبتی خود بر لزوم پرهیز از تفرقه و تحکیم اتحاد و همگرایی در میان رهبران و مقامات طالبان بی‌سبب نیست؛ زیرا در پشت پرده جنگ شدید قدرت میان جناح‌های مختلف جریان دارد و رهبر طالبان در مرکز این تلاطم واقع شده است.

 

این اختلافات به اندازه‌ای عمیق و جدی است که حتی بر سیاست خارجی طالبان نیز تاثیرات منفی ملموسی گذاشته است. 

 

به باور ناظران غیبت امیرخان متقی در نشست دوحه آسیب جدی به وجهه طالبان وارد کرد. 

 

از سوی دیگر، سرپرستی این هیات توسط یک سخنگوی معمولی، شأن و جایگاه سومین نشست بین المللی دوحه درباره افغانستان را به شدت پایین آورد. شاید همین موضوع نیز باعث شد تا آنتونیو گوترش؛ دبیرکل سازمان ملل متحد برخلاف نشست‌های قبلی از رهبری نشست سوم خودداری کند و به جای او رزماری دی کارلو؛ معاونش سرپرستی این نشست را به عهده گرفت.

 

افزون بر این، غیبت امیرخان متقی و حضور ذبیح الله مجاهد در نشست دوحه، پیچیدگی‌های مناسبات قدرت در درون رژیم طالبان را جهانیان آشکار ساخت. 

 

به نظر می‌رسد که مهم‌ترین پیام این رویداد برای هیات‌های دیپلماتیک شرکت کننده در نشست دوحه، تثبیت اقتدارگرایی، استبداد رای و سلطه همه جانبه رهبر طالبان بر معادلات قدرت در افغانستان کنونی باشد؛ چیزی که هرگز برای کسانی که هنوز امیدهای اندکی درباره تغییر سیاست‌های اصولی طالبان درباره مسائل بحث برانگیز مانند کار و آموزش زنان، حقوق بشر، تشکیل دولت فراگیر و فاصله گرفتن از رویکردهای ایدئولوژیک و حمایت از تروریسم دارند امیدبخش و مثبت نیست.

 

بنابراین با وجود تبلیغات گسترده طالبان پیرامون نشست دوحه ۳ آنچه در عمل رقم خورد این بود که سازمان ملل متحد و سایر بازیگران بین‌المللی به این نتیجه رسیدند که تلاش‌ها برای دور زدن رهبر طالبان بیهوده است. او همچنان در کانون مرکزی قدرت حضور دارد و اراده خود را با نهایت استبداد و دیکتاتوری بر زیردستانش تحمیل می‌کند. او کنترل سیاست خارجی را در اختیار گرفته و سرشناس‌ترین عنصر طالبان در این زمینه را منزوی کرده است. بنابراین راه هرگونه تلاش برای تغییر طالبان باید از قندهار بگذرد؛ راهی که رهبر پنهان طالبان عملاً آن را مسدود کرده است.

 

عبدالمتین فرهمند - جمهور