زلمی خلیلزاد؛ نماینده ویژه پیشین امریکا در امور صلح افغانستان روز چهارشنبه، ۲۷ حمل اعلام کرد که ممکن است نهادهای پاکستانی از اخراج مهاجران افغان به عنوان پوششی برای انتقال «تروریست‌های داعش» به افغانستان استفاده کنند.
او در ایکس نوشت: «افراد آگاه می‌گویند که نگران‌اند ممکن است نهادهای پاکستان از اخراج پناهجویان افغان به‌عنوان پوششی برای فرستادن تروریست‌های داعش به افغانستان استفاده کنند. من هم این نگرانی را دارم.»
پیش‌تر، منیر اکرم؛ نماینده پاکستان در سازمان ملل در ماه حوت ۱۴۰۳، با هشدار نسبت به افزایش تهدیدات تروریستی از خاک افغانستان، تاکید کرد که طالبان در مهار داعش ناکام بوده و در حملات تی‌تی‌پی به خاک پاکستان، همدست بوده‌اند.
خلیلزاد به نکته‌ای تکان دهنده اشاره کرده است؛ نفوذ تروریست‌های داعشی در قالب اخراج گسترده مهاجران افغان از پاکستان به افغانستان. تفاوتی نمی‌کند که خلیلزاد و امریکا تا چه اندازه در پشت پرده پروژه داعش در افغانستان فعال هستند. این نیز در حال حاضر اهمیتی ندارد که پاکستان به تنهایی در صدد تقویت داعش در افغانستان است یا سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی زیادی در این زمینه با آی اس آی همکاری می‌کنند. آنچه مهم است این است که اخراج گسترده مهاجران افغان از پاکستان به افغانستان صرفاً یک اهرم فشار از سوی اسلام آباد بر رژیم طالبان نیست، این یک پروژه امنیتی مخوف، پیچیده و هولناک است.
پاکستان همواره از کارت مهاجرت به مثابه یک نیروی قدرتمند برای اعمال پروژه‌های ضد امنیتی خود در افغانستان سوء استفاده کرده است و به این ترتیب، تجربه تاریخی نشان می‌دهد که به همان میزان که میزبانی به ظاهر سخاوتمندانه پاکستان از میلیون‌ها پناهجو و پناهنده افغان در طول ده‌ها سال گذشته بی‌هدف و فاقد برنامه‌های استراتژیک و بلندنظرانه نبوده است، تصمیم به اخراج گسترده و گروهی آنان نیز اقدامی استراتژیک در راستای منافع راهبردی پاکستان در افغانستان محسوب می‌شود.
چیزی که در حال حاضر ادعای تکان دهنده زلمی خلیلزاد را باورپذیر و قابل توجیه می‌سازد، این است که او در تنش میان طالبان و پاکستان در اردوی طالبان قرار دارد. به همین دلیل، هر چالشی که قدرت و حاکمیت طالبان در افغانستان را با خطر روبرو کند برای خلیلزاد قابل پذیرش نیست و او از تمام تریبون‌هایی که در اختیار دارد برای کمک به طالبان به منظور غلبه بر چالش‌های امنیتی موجود علیه این رژیم استفاده خواهد کرد.
بنابراین با وجود اینکه داعش خراسان یک پروژه اساسا امریکایی است که همانند سایر پروژه‌های ضد امنیتی در افغانستان به کمک پاکستان اجرایی می‌شود؛ اما افشاگری خلیلزاد با هدف دیگری صورت می‌گیرد و آن کمک به طالبان برای غلبه بر چالش‌ها و تهدیدهای ناشی از پاکستان است.
در این میان اگرچه رژیم طالبان در پاسخ به ابراز نگرانی زلمی خلیلزاد درباره احتمال انتقال تروریست‌های داعشی در قالب اخراج گسترده پناهجویان از پاکستان به افغانستان گفته است که این روند از سوی طالبان کنترل می‌شود و به این ترتیب، تلاش کرده تا نگرانی‌های موجود درباره نفوذ و توسعه تروریزم در افغانستان تحت سیطره خود را کم اهمیت و بی‌بنیاد جلوه دهد؛ اما این نباید موجب شود تا خطر انتقال داعش از پاکستان به افغانستان را نادیده بگیریم و برنامه‌های ضد امنیتی پاکستان در قالب اخراج بی‌رحمانه صدها هزار پناهجو و مهاجر افغان را جدی نگیریم.
نکته دیگری که ابراز نگرانی خلیلزاد را مورد توجه تحلیلگران مسائل امنیتی قرار می‌دهد و آن را موجه و امکان‌پذیر می‌سازد این است که یکی از اهداف اصلی پاکستان از اخراج بی‌رحمانه و گسترده پناهجویان و مهاجران افغان از آن کشور، اعمال فشار مضاعف بر رژیم طالبان و تشدید بحران انسانی در افغانستان تحت سیطره آن است.
به بیان دیگر، هدف پاکستان از اخراج گسترده پناهجویان و مهاجران افغان به ویژه کسانی که ده‌ها سال در آن کشور زندگی کرده‌اند کاملا سیاسی و ناشی از تنش‌های جاری در روابط اسلام آباد با رژیم طالبان در افغانستان است؛ بنابراین هرگز نباید تصور کرد که پاکستانی‌ها اهرم‌های دیگری را نیز برای اعمال فشار بر طالبان به منظور تحمیل شرایط و خواسته‌های خود بر این رژیم به کار خواهند گرفت که یکی از آنها احتمال انتقال تروریستی در قالب اخراج پناهجویان و مهاجران است.
موضوع دیگر اینکه در مرحله اول اخراج پناهجویان و مهاجران افغان از پاکستان نیز این نگرانی مطرح شده بود که ممکن است پاکستان و طالبان در تبانی با همدیگر به بهانه اخراج مهاجران، تروریست‌های پاکستانی و پشتون‌های ساکن آن سوی دیورند را به داخل افغانستان منتقل کرده و با استقرار آنان در مناطق غیر پشتون نشین، ترکیب جمعیتی این مناطق را به نفع رژیم طالبان تغییر دهند.
با توجه به این واقعیت‌ها خطر انتقال تروریست‌های داعش از پاکستان به افغانستان در مرحله دوم اخراج پناهجویان و مهاجران از آن کشور نیز دور از امکان نیست و این نگرانی را صرف نظر از اینکه از سوی چه کسی مطرح شده باید کاملا جدی گرفت.
عبدالمتین فرهمند - جمهور
