استیو ویتکاف؛ از دنیای املاک به قلب دیپلماسی پر مخاطره امریکا

ویتکاف 66 ساله، که پیش‌تر به دلیل معاملات کلان املاک در نیویارک و خاورمیانه شناخته می‌شد، حالا میان پایتخت‌های جهانی از ابوظبی تا مسکو در تردد است تا مذاکرات حساسی مانند آتش‌بس غزه، صلح اوکراین، و گفتگوهای غیرمستقیم با ایران را پیش ببرد.

 

استیو ویتکاف، که در نوامبر 2024 به عنوان فرستاده ویژه امریکا در امور خاورمیانه منصوب شد، به سرعت مسئولیت‌های خود را فراتر از این حوزه گسترش داده است. او نه تنها در مذاکرات آتش‌بس بین اسرائیل و حماس نقش کلیدی ایفا کرده، بلکه در مذاکرات حساس برای پایان دادن به جنگ اوکراین و حتی گفتگوهای اولیه با ایران برای توافق هسته‌ای احتمالی نیز به عنوان نماینده اصلی دولت ترامپ ظاهر شده است. 

 

ویتکاف در ماه گذشته با جت شخصی خود به ابوظبی، دوحه، مسکو، باکو و نهایتاً فلوریدا سفر کرد. او در سفر به مسکو با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دیدار کرد و سپس به فلوریدا رفت تا گزارش این دیدار را به دونالد ترامپ ارائه دهد. این سفرها تنها بخشی از فعالیت‌های گسترده او هستند. او اخیراً در پاریس با مقامات اوکراینی و اروپایی برای پیشبرد مذاکرات صلح اوکراین دیدار کرده و سپس به رم سفر کرده تا دور دوم گفتگوها با ایران را پیگیری کند. این سطح از فعالیت دیپلماتیک برای فردی بدون سابقه رسمی در دولت، بی‌سابقه توصیف شده است.

 

منابع نزدیک به دولت ترامپ، به سی‌ان‌ان گفته‌اند که اعتماد کامل رئیس‌جمهور به ویتکاف، ریشه در دوستی 40 ساله آن‌ها و پیشینه مشترکشان در صنعت املاک دارد. دونالد ترامپ، که خود را «نهایت معامله‌گر» می‌داند، معتقد است ویتکاف نیز به دلیل تجربه‌اش در معاملات املاک، توانایی مشابهی در مذاکره با رهبران جهانی دارد. این دیدگاه در اظهارات دونالد جونیور، پسر رئیس‌جمهور، نیز منعکس شده است. او به سی‌ان‌ان گفته: «استیو ویتکاف نه تنها یکی از برجسته‌ترین تجار نسل خود است، بلکه یکی از شریف‌ترین انسان‌هایی است که می‌توانید ملاقات کنید. او همواره به پدرم و خانواده ما وفادار مانده است.»

 

این اعتماد، به ویتکاف اجازه داده تا آزادی عملی بی‌نظیر در قصر سفید داشته باشد. او تقریباً روزانه با رئیس‌جمهور دیدار می‌کند، با اعضای خانواده ترامپ در ارتباط مستقیم است، و از امتیاز دسترسی بدون محدودیت به دفتر بیضی شکل برخوردار است. 

 

با وجود موفقیت‌های اولیه ویتکاف، مانند نقش او در مذاکرات آتش‌بس غزه، آزادی یک شهروند امریکایی از زندان روسیه و اخیرا؛ مذاکرات غیرمستقیم ایران در عمان و رم، سبک کاری او نگرانی‌هایی را در میان دیپلمات‌های حرفه‌ای و مقامات امریکایی ایجاد کرده است. یک مقام ارشد امریکایی که به شرط ناشناس ماندن با سی‌ان‌ان صحبت کرده، ویتکاف را به «تک‌سوار» تشبیه کرده و گفته است: «افراد بسیار کمی در خارج از حلقه داخلی قصر سفید با او کار کرده‌اند. این‌که او بدون حضور حتی یک کارشناس در حال انجام دیپلماسی رفت‌وآمدی است، کاملاً غیرعادی است. من واقعاً نمی‌توانم آن را توضیح دهم. عجیب است و ایده‌آل نیست.»

 

دیپلمات‌های حرفه‌ای امریکایی و اروپایی نیز می‌گویند که توانایی ویتکاف برای به نتیجه رساندن توافقات پیچیده، به‌ویژه در موضوعاتی مانند اوکراین یا ایران، که نیازمند بحث‌های فنی و جزئیات دقیق است، محل تردید است. آرون دیوید میلر، مذاکره‌کننده باسابقه خاورمیانه، به سی‌ان‌ان گفته: «مذاکرات روسیه و اوکراین مانند توسعه یک ملک یا مرکز خرید نیست. این موضوع برای زلنسکی و اوکراین حیاتی است و از نظر سیاسی وجودی.»

 

علاوه بر این، اظهارات جنجالی ویتکاف در مصاحبه با تاکر کارلسون در مارچ 2025، که در آن ولادیمیر پوتین را «فردی باهوش» و «صادق» توصیف کرد و به طور ضمنی از حق روسیه برای کنترل مناطق اشغالی اوکراین حمایت کرد، خشم مقامات اوکراینی و متحدان غربی را برانگیخت. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، این اظهارات را «بسیار نگران‌کننده» خواند و آن‌ها را نتیجه «نفوذ اطلاعات نادرست روسیه» دانست.

 

یکی دیگر از نگرانی‌های مطرح‌شده، روابط تجاری گسترده ویتکاف در خاورمیانه است. او پیش‌تر با صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی ابوظبی و قطر در پروژه‌های املاک، همکاری داشته، که می‌تواند تعارض منافعی در مذاکرات دیپلماتیک با این کشورها ایجاد کند. نیویارک تایمز گزارش داده که ویتکاف هنوز اعلام نکرده آیا از سمت خود به عنوان رئیس گروه ویتکاف کناره‌گیری خواهد کرد یا خیر، موضوعی که می‌تواند پیچیدگی‌های بیشتری به نقش او اضافه کند.

 

علاوه بر این، برخی مقامات معتقدند که تمرکز بیش از حد قدرت در دست ویتکاف، نقش سایر اعضای تیم سیاست خارجی ترامپ، مانند مارکو روبیو (وزیر امور خارجه) و مایک والتز (مشاور امنیت ملی)، را کم‌رنگ کرده است. این موضوع باعث شده که برخی در واشنگتن دیدگاه ترامپ نسبت به تیم سنتی‌تر سیاست خارجی‌اش را زیر سؤال ببرند.

 

استیو ویتکاف، با تکیه بر اعتماد بی‌چون‌وچرای دونالد ترامپ و مهارت‌های معامله‌گری‌اش، از دنیای املاک به قلب دیپلماسی پرمخاطره دولت جدید امریکا پرتاب شده است. موفقیت‌های اولیه او در مذاکرات خاورمیانه، توانایی‌اش در پیشبرد اهداف رئیس‌جمهورش را نشان می‌دهد، اما سبک غیرمتعارف، فقدان تجربه دیپلماتیک، و اظهارات جنجالی‌اش تردیدهایی را درباره پایداری این نقش ایجاد کرده است.

 

در حالی که برخی او را کلید حل بحران‌های جهانی می‌دانند، برخی نیز هشدار می‌دهند که رویکرد تک‌روانه ویتکاف ممکن است امریکا را در برابر پیچیدگی‌های صحنه بین‌المللی آسیب‌پذیر کند. آینده دیپلماسی دولت ترامپ، به توانایی این تازه‌وارد غیرمنتظره در تبدیل معاملات املاک به توافقات جهانی بستگی دارد.
 

خبرگزاری جمهور- امور بین الملل

 

منابع: